សេដ្ឋកិច្ច
ការសិក្សា៖ ការប្រែប្រួសអាកាសធាតុបង្កការខូតខាតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចជាងការគិតរហូតដល់ ៦ ដង
ការសិក្សាថ្មីមួយពីអ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចដែលចេញផ្សាយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានរកឃើញថា ការខូតខាតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចបង្កឡើងដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ អាចធ្ងន់ធ្ងរលើសពីការគិតរហូតដល់ទៅ ៦ ដង ដោយសារកម្ដៅសកលរំពឹងថានឹងបង្ខាតទ្រព្យសម្បត្តិ ក្នុងអត្រាស្របនឹងកម្រិតនៃការខាតបង់ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដោយសារសង្រ្គាមរ៉ាំរ៉ៃ។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់កាសែត ឌឹ ហ្គាដឌៀន។
ការសិក្សា ដែលមិនទាន់ឆ្លងកាត់ការពិនិត្យពីអ្នកជំនាញផ្សេងៗទៀត (Peer Review) របស់អង្គការអាមេរិក ការិយាល័យជាតិស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ច (NBER) បាននិយាយថា ការកើនឡើងកំដៅ ១ អង្សារសេ (ធៀបនឹងកម្ដៅមុនសម័យបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្ម) នាំឱ្យផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ពិភពលោក (GDP) ធ្លាក់ចុះរហូតដល់ ១២ ភាគរយ ដែលខ្ពស់ជាងការវិភាគកាលពីមុនៗឆ្ងាយ។
ចាប់តាំងពីបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មមក ពិភពលោកបានឡើងកំដៅលើសពី ១ អង្សារសេ ហើយអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអាកាសធាតុជាច្រើន បានព្យាករណ៍ព្រមានយ៉ាងព្រួយបារម្ភថា ពិភពលោកនឹងកើនកម្ដៅដល់ ៣ អង្សារសេនៅចុងសតវត្សន៍នេះ ដោយសារតែការបន្តនៃការប្រើប្រាស់ឥន្ធនៈហ្វូស៊ីល ដែលការណ៍នេះនឹងបង្កមហន្តរាយដ៏សម្បើមធ្ងន់ធ្ងរ។
ការសិក្សាថ្មីលើកឡើងថា ការកើនឡើងកម្ដៅ ៣ អង្សារសេ នឹងបណ្តាលឱ្យមាន «ការធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុកនៃទិន្នផល ដើមទុន និងការប្រើប្រាស់លើសពី ៥០ ភាគរយ ត្រឹមឆ្នាំ ២១០០»។ ការបាត់បង់សេដ្ឋកិច្ចនេះ គឺធ្ងន់ធ្ងរណាស់ ដែលវា «អាចប្រៀបធៀបទៅនឹងការខូចខាតសេដ្ឋកិច្ច ដែលបណ្តាលមកពីសង្គ្រាមក្នុងស្រុក និងសង្គ្រាមអចិន្ត្រៃយ៍បាន»។
លោក Adrien Bilal សេដ្ឋវិទូនៅសាកលវិទ្យាល័យ Harvard ដែលស្រាវជ្រាវរួមគ្នាជាមួយលោក Diego Känzig សេដ្ឋវិទូនៅសាកលវិទ្យាល័យ Northwestern បានសរសេរថា៖ «វានឹងនៅតែមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ប្រទេសមួយចំនួន ប៉ុន្តែនៅចុងសតវត្សរ៍នេះ មនុស្សនឹងក្រជាងស្ថានភាពដែលពួកគេត្រូវមានប្រសិនបើគ្មានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ រហូតដល់ ៥០ភាគរយ»។
លោក Bilal បាននិយាយថា ការបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិនឹងកើនឡើង ប្រសិនបើវិបត្តិអាកាសធាតុកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ដែលអាចប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រភេទនៃការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ច ដែលគេឃើញក្នុងអំឡុងសង្រ្គាម។
លោក Bilal បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ដើម្បីកុំឱ្យច្រឡំ ការប្រៀបធៀបទៅនឹងសង្រ្គាម មានតែលើផ្នែកនៃការប្រើប្រាស់ និងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបប៉ុណ្ណោះ។ រាល់ការឈឺចាប់ និងការស្លាប់នៃសង្រ្គាមគឺជារឿងសំខាន់ ហើយមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងការវិភាគនោះទេ»។ យ៉ាងក៏ដោយ លោកបន្តថា៖ «ការប្រៀបធៀប អាចមើលទៅគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើល ប៉ុន្តែបើនិយាយពី GDP សុទ្ធ មានភាពស្រដៀងគ្នាទៅនឹងសង្រ្គាម ហើយវាជាការគិតដែលគួរឲ្យបារម្ភ»។
គួរគូសបញ្ជាក់ថា ការសិក្សាថ្មីដដែលបានដាក់ការប៉ាន់ប្រមាណខ្ពស់ លើការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ច ជាងការស្រាវជ្រាវពីមុនៗ ដោយគណនាតម្លៃសង្គមកាបូន (តម្លៃគិតជាដុល្លារនៃការខូចខាតដែលកើតមានពីការបំភាយកាបូនមួយតោន) ១ ០៥៦ ដុល្លារ/តោន។ ទីភ្នាក់ងារការពារបរិស្ថានសហរដ្ឋអាមេរិក (EPA) បានប៉ាន់ស្មានតម្លៃនេះ ប្រហែល ១៩០ ដុល្លារ/តោនប៉ុណ្ណោះ។
យ៉ាងណាមិញ លោក Bilal បានថ្លែងថា ការសិក្សាថ្មីរបស់ខ្លួន ធ្វើឡើងដោយមើលពី ការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដោយការវិភាគលើមាត្រដ្ឋានសកល ជាជាងផ្អែកលើមូលដ្ឋានប្រទេសនីមួយៗ។ លោកបន្តថា វិធីសាស្រ្តនេះ បានចាប់យកលក្ខណៈទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកនៃផលប៉ះពាល់នៃរលកកំដៅ ព្យុះ ទឹកជំនន់ និងផលប៉ះពាល់ធាតុអាកាសហួសហេតុផ្សេងៗទៀត ដែលបំផ្លាញទិន្នផលដំណាំ កាត់បន្ថយផលិតភាពកម្មករ និងកាត់បន្ថយការវិនិយោគទុនជាដើម។
ការសិក្សារបស់ NBER ចេញផ្សាយឡើង ក្រោយពីការស្រាវជ្រាវដាច់ដោយឡែកពីគ្នាមួយ ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីខែមុន និងបានរកឃើញថា ប្រាក់ចំណូលជាមធ្យមរបស់សកល នឹងធ្លាក់ចុះជិត ១/៥ ក្នុងរយៈពេល ២៦ ឆ្នាំខាងមុខ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងអ្វីដែលពួកគេគួរមាន បើគ្មានវិបត្តិអាកាសធាតុ។ ការកើនឡើងសីតុណ្ហភាព ភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំង និងធាតុអាកាសហួសហេតុកាន់តែញឹកញាប់ និងខ្លាំងក្លា រំពឹងថានឹងបណ្តាលឱ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញចំនួន ៣៨ ទ្រីលានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍នេះ។
ការសិក្សាទាំង២នេះ បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ការងាកចេញពីឥន្ធនៈហ្វូស៊ីល និងការទប់ស្កាត់ផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុគឺជាវិធានការបន្ទាន់៕
មនុស្សជាង៦០០០នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅក្នុងបណ្តាញជួញដូរមនុស្សនៅមីយ៉ាន់ម៉ា
អាមេរិកដាក់ទណ្ឌកម្មលើវិស័យប្រេងរុស្ស៊ីកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ខណៈអ៊ុយក្រែនព្យាយាមបំផ្លាញ
បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ អ្នកមិនទទួលស្គាល់ជ័យជម្នះ ៧មករា ស្មើនឹងគាំទ្ររបបខ្មែរក្រហម និងប្រមាថអាយុជីវិតពលរដ្ឋខ្មែររាប់លាននាក់ដែលស្លាប់នៅក្នុងរបបនេះ
លោក ស្វាយ ស៊ីថា៖ នៅដើមឆ្នាំថ្មីនេះ ព័ត៌មានក្លែងក្លាយបានរីករាលដាលកាន់តែខ្លាំង និងកាន់តែស្មុគស្មាញ ចេញពីក្រុមMMO
ពលរដ្ឋនៅស្រុកកែវសីមា ត្អូញត្អែរថា អស់លទ្ធភាពបង់ថ្លៃទឹកស្អាតប្រើហើយ ស្នើអាជ្ញាធរស្រុកជួយឱ្យម្ចាស់អាជីវកម្មទម្លាក់ថ្លៃ
លោកស្រី ភឿង សកុណា ប្រាប់អាជ្ញាធរខេត្តស្វាយរៀងទប់ស្កាត់ឱ្យបានការប៉ុនប៉ងធ្វើឱ្យវឹកវរក្នុងសង្គមដោយក្រុមប្រឆាំងខុសច្បាប់
ពលរដ្ឋនៅស្រុកកែវសីមា ត្អូញត្អែរថា អស់លទ្ធភាពបង់ថ្លៃទឹកស្អាតប្រើហើយ ស្នើអាជ្ញាធរស្រុកជួយឱ្យម្ចាស់អាជីវកម្មទម្លាក់ថ្លៃ
បណ្ឌិត យង់ ពៅ៖ អ្នកមិនទទួលស្គាល់ជ័យជម្នះ ៧មករា ស្មើនឹងគាំទ្ររបបខ្មែរក្រហម និងប្រមាថអាយុជីវិតពលរដ្ឋខ្មែររាប់លាននាក់ដែលស្លាប់នៅក្នុងរបបនេះ
មនុស្សជាង៦០០០នាក់ត្រូវបានឃុំខ្លួននៅក្នុងបណ្តាញជួញដូរមនុស្សនៅមីយ៉ាន់ម៉ា
លោក ស្វាយ ស៊ីថា៖ នៅដើមឆ្នាំថ្មីនេះ ព័ត៌មានក្លែងក្លាយបានរីករាលដាលកាន់តែខ្លាំង និងកាន់តែស្មុគស្មាញ ចេញពីក្រុមMMO
-
ព័ត៌មានជាតិ៣ ថ្ងៃ agoមេសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ឆ្លៀតសួរសុខទុក្ខកញ្ញា សេង ធារី កំពុងជាប់ឃុំ និងមើលឃើញថាមានសុខភាពល្អធម្មតា
-
ចរាចរណ៍៧ ថ្ងៃ agoតារា Rap ម្នាក់ស្លាប់ភ្លាមៗនៅកន្លែងកើតហេតុ ក្រោយរថយន្ដពាក់ស្លាកលេខ ខ.ម បើកបញ្ច្រាសឆ្លងផ្លូវ បុកមួយទំហឹង
-
ចរាចរណ៍២ ថ្ងៃ agoករណីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍រវាងរថយន្ត និងម៉ូតូ បណ្ដាលឱ្យឪពុក និងកូន២នាក់ស្លាប់បាត់បង់ជីវិត
-
ព័ត៌មានជាតិ៤ ថ្ងៃ agoជនសង្ស័យដែលបាញ់សម្លាប់លោក លិម គិមយ៉ា ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចឃាត់ខ្លួននៅខេត្តបាត់ដំបង
-
ជីវិតកម្សាន្ដ២ ថ្ងៃ agoក្រោយរួចខ្លួន តួសម្ដែងរឿង «Ip Man» ប្រាប់ដើមចមធ្លាយដល់កន្លែងចាប់ជំរិត កៀកព្រំដែនថៃ-មីយ៉ានម៉ា
-
ព័ត៌មានជាតិ២ ថ្ងៃ agoអ្នកនាំពាក្យថារថយន្តដែលបើកផ្លូវឱ្យអ្នកលក់ឡេមិនមែនជារបស់អាវុធហត្ថទេ
-
ព័ត៌មានជាតិ៤ ថ្ងៃ agoសមត្ថកិច្ចកម្ពុជា នឹងបញ្ជូនជនដៃដល់បាញ់លោក លិម គិមយ៉ា ទៅឱ្យថៃវិញ តាមសំណើររបស់នគរបាលថៃ ស្របតាមច្បាប់ បន្ទាប់ពីបញ្ចប់នីតិវិធី
-
ព័ត៌មានជាតិ៣ ថ្ងៃ agoក្រសួងការពារជាតិកំពុងពិនិត្យករណីអ្នកលក់អនឡាញយកឡានសារ៉ែនបើកផ្លូវទៅចូលរួមមង្គលការ