សេដ្ឋកិច្ច
ការសិក្សា៖ ការប្រែប្រួសអាកាសធាតុបង្កការខូតខាតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចជាងការគិតរហូតដល់ ៦ ដង
ការសិក្សាថ្មីមួយពីអ្នកជំនាញសេដ្ឋកិច្ចដែលចេញផ្សាយកាលពីពេលថ្មីៗនេះ បានរកឃើញថា ការខូតខាតផ្នែកសេដ្ឋកិច្ចបង្កឡើងដោយការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ អាចធ្ងន់ធ្ងរលើសពីការគិតរហូតដល់ទៅ ៦ ដង ដោយសារកម្ដៅសកលរំពឹងថានឹងបង្ខាតទ្រព្យសម្បត្តិ ក្នុងអត្រាស្របនឹងកម្រិតនៃការខាតបង់ផ្នែកហិរញ្ញវត្ថុដោយសារសង្រ្គាមរ៉ាំរ៉ៃ។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់កាសែត ឌឹ ហ្គាដឌៀន។
ការសិក្សា ដែលមិនទាន់ឆ្លងកាត់ការពិនិត្យពីអ្នកជំនាញផ្សេងៗទៀត (Peer Review) របស់អង្គការអាមេរិក ការិយាល័យជាតិស្រាវជ្រាវសេដ្ឋកិច្ច (NBER) បាននិយាយថា ការកើនឡើងកំដៅ ១ អង្សារសេ (ធៀបនឹងកម្ដៅមុនសម័យបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្ម) នាំឱ្យផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបរបស់ពិភពលោក (GDP) ធ្លាក់ចុះរហូតដល់ ១២ ភាគរយ ដែលខ្ពស់ជាងការវិភាគកាលពីមុនៗឆ្ងាយ។
ចាប់តាំងពីបដិវត្តន៍ឧស្សាហកម្មមក ពិភពលោកបានឡើងកំដៅលើសពី ១ អង្សារសេ ហើយអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រអាកាសធាតុជាច្រើន បានព្យាករណ៍ព្រមានយ៉ាងព្រួយបារម្ភថា ពិភពលោកនឹងកើនកម្ដៅដល់ ៣ អង្សារសេនៅចុងសតវត្សន៍នេះ ដោយសារតែការបន្តនៃការប្រើប្រាស់ឥន្ធនៈហ្វូស៊ីល ដែលការណ៍នេះនឹងបង្កមហន្តរាយដ៏សម្បើមធ្ងន់ធ្ងរ។
ការសិក្សាថ្មីលើកឡើងថា ការកើនឡើងកម្ដៅ ៣ អង្សារសេ នឹងបណ្តាលឱ្យមាន «ការធ្លាក់ចុះយ៉ាងគំហុកនៃទិន្នផល ដើមទុន និងការប្រើប្រាស់លើសពី ៥០ ភាគរយ ត្រឹមឆ្នាំ ២១០០»។ ការបាត់បង់សេដ្ឋកិច្ចនេះ គឺធ្ងន់ធ្ងរណាស់ ដែលវា «អាចប្រៀបធៀបទៅនឹងការខូចខាតសេដ្ឋកិច្ច ដែលបណ្តាលមកពីសង្គ្រាមក្នុងស្រុក និងសង្គ្រាមអចិន្ត្រៃយ៍បាន»។
លោក Adrien Bilal សេដ្ឋវិទូនៅសាកលវិទ្យាល័យ Harvard ដែលស្រាវជ្រាវរួមគ្នាជាមួយលោក Diego Känzig សេដ្ឋវិទូនៅសាកលវិទ្យាល័យ Northwestern បានសរសេរថា៖ «វានឹងនៅតែមានកំណើនសេដ្ឋកិច្ចសម្រាប់ប្រទេសមួយចំនួន ប៉ុន្តែនៅចុងសតវត្សរ៍នេះ មនុស្សនឹងក្រជាងស្ថានភាពដែលពួកគេត្រូវមានប្រសិនបើគ្មានការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ រហូតដល់ ៥០ភាគរយ»។
លោក Bilal បាននិយាយថា ការបាត់បង់ទ្រព្យសម្បត្តិនឹងកើនឡើង ប្រសិនបើវិបត្តិអាកាសធាតុកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ដែលអាចប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រភេទនៃការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ច ដែលគេឃើញក្នុងអំឡុងសង្រ្គាម។
លោក Bilal បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ដើម្បីកុំឱ្យច្រឡំ ការប្រៀបធៀបទៅនឹងសង្រ្គាម មានតែលើផ្នែកនៃការប្រើប្រាស់ និងផលិតផលក្នុងស្រុកសរុបប៉ុណ្ណោះ។ រាល់ការឈឺចាប់ និងការស្លាប់នៃសង្រ្គាមគឺជារឿងសំខាន់ ហើយមិនត្រូវបានរាប់បញ្ចូលក្នុងការវិភាគនោះទេ»។ យ៉ាងក៏ដោយ លោកបន្តថា៖ «ការប្រៀបធៀប អាចមើលទៅគួរឱ្យភ្ញាក់ផ្អើល ប៉ុន្តែបើនិយាយពី GDP សុទ្ធ មានភាពស្រដៀងគ្នាទៅនឹងសង្រ្គាម ហើយវាជាការគិតដែលគួរឲ្យបារម្ភ»។
គួរគូសបញ្ជាក់ថា ការសិក្សាថ្មីដដែលបានដាក់ការប៉ាន់ប្រមាណខ្ពស់ លើការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ច ជាងការស្រាវជ្រាវពីមុនៗ ដោយគណនាតម្លៃសង្គមកាបូន (តម្លៃគិតជាដុល្លារនៃការខូចខាតដែលកើតមានពីការបំភាយកាបូនមួយតោន) ១ ០៥៦ ដុល្លារ/តោន។ ទីភ្នាក់ងារការពារបរិស្ថានសហរដ្ឋអាមេរិក (EPA) បានប៉ាន់ស្មានតម្លៃនេះ ប្រហែល ១៩០ ដុល្លារ/តោនប៉ុណ្ណោះ។
យ៉ាងណាមិញ លោក Bilal បានថ្លែងថា ការសិក្សាថ្មីរបស់ខ្លួន ធ្វើឡើងដោយមើលពី ការខាតបង់សេដ្ឋកិច្ចពីការប្រែប្រួលអាកាសធាតុ ដោយការវិភាគលើមាត្រដ្ឋានសកល ជាជាងផ្អែកលើមូលដ្ឋានប្រទេសនីមួយៗ។ លោកបន្តថា វិធីសាស្រ្តនេះ បានចាប់យកលក្ខណៈទំនាក់ទំនងគ្នាទៅវិញទៅមកនៃផលប៉ះពាល់នៃរលកកំដៅ ព្យុះ ទឹកជំនន់ និងផលប៉ះពាល់ធាតុអាកាសហួសហេតុផ្សេងៗទៀត ដែលបំផ្លាញទិន្នផលដំណាំ កាត់បន្ថយផលិតភាពកម្មករ និងកាត់បន្ថយការវិនិយោគទុនជាដើម។
ការសិក្សារបស់ NBER ចេញផ្សាយឡើង ក្រោយពីការស្រាវជ្រាវដាច់ដោយឡែកពីគ្នាមួយ ដែលបានចេញផ្សាយកាលពីខែមុន និងបានរកឃើញថា ប្រាក់ចំណូលជាមធ្យមរបស់សកល នឹងធ្លាក់ចុះជិត ១/៥ ក្នុងរយៈពេល ២៦ ឆ្នាំខាងមុខ បើប្រៀបធៀបទៅនឹងអ្វីដែលពួកគេគួរមាន បើគ្មានវិបត្តិអាកាសធាតុ។ ការកើនឡើងសីតុណ្ហភាព ភ្លៀងធ្លាក់ខ្លាំង និងធាតុអាកាសហួសហេតុកាន់តែញឹកញាប់ និងខ្លាំងក្លា រំពឹងថានឹងបណ្តាលឱ្យមានការបំផ្លិចបំផ្លាញចំនួន ៣៨ ទ្រីលានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅពាក់កណ្ដាលសតវត្សរ៍នេះ។
ការសិក្សាទាំង២នេះ បញ្ជាក់យ៉ាងច្បាស់ថា ការងាកចេញពីឥន្ធនៈហ្វូស៊ីល និងការទប់ស្កាត់ផលប៉ះពាល់នៃការប្រែប្រួលអាកាសធាតុគឺជាវិធានការបន្ទាន់៕
កម្ពុជារកចំណូលបានជាង $៦៤០ លាន ពីការនាំចេញកៅស៊ូក្នុងឆ្នាំនេះ
ធនាគារអេស៊ីលីដាចុះអនុស្សរណៈជាមួយអគ្គលេខាធិកាដ្ឋានគណៈកម្មាធិការសេដ្ឋកិច្ច និងធុរកិច្ចឌីជីថលសហប្រតិបត្តិការលើការចុះឈ្មោះអ្នកសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ តាមរយៈថ្នាលឌីជីថលសម្រាប់ការអភិវឌ្ឍ សេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ
ប្រទេសនៅអាហ្វ្រិក ផ្ទុះជំងឺចម្លែក អ្នកឆ្លងហើយ ញាក់ខ្លួនដូចរាំ
រយៈពេល៣ថ្ងៃ ទស្សនិកជនជាង១៣ម៉ឺននាក់ បានចូលទស្សនាពិព័រណ៍យន្តហោះ និងបច្ចេកវិទ្យាដោយសេរី
ឃាត់ខ្លួនក្រុមក្មេងទំនើង៧នាក់ ក្រោយបង្កហិង្សាកាប់បំផ្លាញម៉ូតូជនរងគ្រោះដល់បន្ទប់ជួល
៤រឿងគួរឲ្យចាប់អារម្មណ៍ក្នុងពានរង្វាន់ AFF Cup ១២ប្រកួតកន្លងទៅ
ស្លូវ៉ាគី ប្រាប់ឲ្យអ៊ុយក្រែន ព្រមកាត់ដីឲ្យរុស្ស៊ី ដើម្បីដូរយកសន្តិភាព
រុស្ស៊ី គ្រោងបន្តកាត់យកទឹកដីបន្ថែមទៀត ដែលស្ថិតនៅជិតប្រទេសខ្លួន
ស្ពានឆ្លងទន្លេមេគង្គខេត្តក្រចេះ នឹងបើកឱ្យធ្វើដំណើរបណ្តោះអាសន្ននៅអំឡុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ ខាងមុខនេះ
អ្នកប្រដាល់ Stevenson ម្ចាស់ខ្សែក្រវាត់៨ខ្សែប្រកួត៧ឆ្នាំមិនចាញ់
-
ព័ត៌មានអន្ដរជាតិ៦ ថ្ងៃ ago១១ខែ វៀតណាម រញ្ជួយដី ៤៥៨លើក
-
ចរាចរណ៍៥ ថ្ងៃ agoអ្នកជិះម៉ូតូ កង់ ឆ្លង់កាត់ចន្លោះសួនច្បារពុះចែកទ្រូងផ្លូវជាតិលេខ៣បង្កគ្រោះថ្នាក់ញឹកញាប់ដល់អ្នកដទៃ
-
ព័ត៌មានជាតិ៦ ថ្ងៃ agoសត្វព្រៃជិតផុតពូជបំផុតជាច្រើនប្រភេទ បង្ហាញវត្តមាននៅតំបន់ប្រើប្រាស់ច្រើនយ៉ាងសំឡូត
-
សុខភាព៣ ថ្ងៃ agoផ្លែឈើ៤មុខ គ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងសម្រាប់អ្នកជំងឺខ្សោយតម្រងនោមធ្ងន់ធ្ងរ
-
ព័ត៌មានអន្ដរជាតិ៥ ថ្ងៃ agoគ្រូទាយល្បីឈ្មោះ២រូប សុទ្ធតែទាយរឿងដែលគ្មាននរណាចង់ឲ្យកើត នៅឆ្នាំក្រោយ
-
ជីវិតកម្សាន្ដ១ សប្តាហ៍ agoអ្នកនាង ខាត់ សុឃីម សោកស្តាយចំពោះមរណភាពតារាចម្រៀងប្រុសម្នាក់ គាំងបេះដូងស្លាប់ទាំងវ័យក្មេង
-
ចរាចរណ៍១ សប្តាហ៍ agoមួយថ្ងៃទី៩ធ្នូនេះ មានអ្នកស្លាប់ដោយសារគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍៤នាក់ និងរបួស៧នាក់
-
ជីវិតកម្សាន្ដ៦ ថ្ងៃ agoប្រធានសមាគមសិល្បករខ្មែរ ឧបត្ថម្ភ ៣លានរៀល ដល់គ្រួសារសពលោក លីចិន ខ្វះខាតខ្លាំងគ្មានលុយធ្វើបុណ្យ