តើអ្វីទៅជា«លុយខ្មៅ» ហើយការលាង«លុយខ្មៅ​»នេះ គេធ្វើតាមរបៀបណា?

យើងគ្រប់គ្នាសុទ្ធតែបានយល់ច្បាស់ហើយអំពីសារៈសំខាន់នៃលុយ។ លុយ ធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោកមានចរន្ត ហើយលុយ ប្រើសម្រាប់ដោះដូរទំនិញ និងសេវាកម្ម។ វាពិតជាសំខាន់ណាស់សម្រាប់ជីវិតរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់មនុស្សម្នាក់ៗដែលរស់នៅមិនអាចខ្វះលុយបាន។ ប៉ុន្តែ ដោយសារតែលុយ មនុស្សហ៊ានធ្វើអ្វីៗគ្រប់បែបយ៉ាង ទោះបីជាត្រូវប្រកបរបរ ឬធ្វើការងារមិនស្របច្បាប់ក៏ដោយ។ អ្នកខ្លះហ៊ានដល់ទៅបង្កើតលុយខ្មៅថែមទៀតផង។

អ្វីទៅជាលុយខ្មៅ?

នៅក្នុងទ្រឹស្តីសេដ្ឋកិច្ច ពាក្យថា​ លុយខ្មៅ គឺគ្មាននិយមន័យច្បាស់លាស់ឡើយ។ ប៉ុន្តែ គេអាចត្រឹមតែកំណត់បានថា លុយខ្មៅ​ គឺផ្តោតសំខាន់ទៅលើការមិនបង់ពន្ធជូនរដ្ឋតាមច្បាប់ មានន័យថា រាល់ចំណូលទាំងឡាយដែលរដ្ឋមិនបានដឹងឮ លាក់បាំងពីរដ្ឋ និងមិនបង់ពន្ធ នោះ គឺចាត់ទុកជាលុយខ្មៅហើយ។ នៅពេលដែលប្រទេសមួយពោរពេញទៅដោយលុយខ្មៅ គេចាត់ទុកប្រទេសនោះថា មានប្រព័ន្ធសេដ្ឋកិច្ចខ្មៅ ដែលភាសាបច្ចេកទេសហៅថា Parallel Economy ឬ Black Money។

តើលុយខ្មៅមានប្រភពមកពីណាខ្លះ?

គេកំណត់ថា លុយខ្មៅ​ ជាលុយដែលបានមកពីប្រភពពីរផ្សេងគ្នា នោះ​ គឺបានមកពីសកម្មភាពស្របច្បាប់ និងសកម្មភាពមិនស្របច្បាប់។

• លុយខ្មៅដែលបានមកពីសកម្មភាពស្របច្បាប់ គឺសំដៅដល់ការបើកអាជីវកម្មស្របច្បាប់ និងការរកស៊ីមុខរបរ ធ្វើការងារត្រឹមត្រូវ ប៉ុន្តែប្រាក់ចំណូលដែលទទួលបាន គឺមិនបានប្រកាសពន្ធជូនរដ្ឋ​បានច្បាស់លាស់ ឬក៏មិនបានបង់ពន្ធជូនរដ្ឋតែម្តង។ជាឧទាហរណ៍ ក្រុមហ៊ុនមួយដែលរកចំណូលបានជាង ២០០លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំ។ នៅពេលប្រកាសពន្ធទៅរដ្ឋ​ គឺគាត់ប្រកាសថា ចំណូលទទួលបានត្រឹមតែ ១០០លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។ មានន័យថា ក្រុមហ៊ុន គឺមិនបានប្រកាសពន្ធត្រឹមត្រូវនោះឡើយជូនរដ្ឋដែលខុសគ្នា ៥០ភាគរយនឹងចំណូលដែលក្រុមហ៊ុនទទួលបាន។ ការនេះ បានធ្វើឱ្យការប្រមូលពន្ធមិនបានត្រឹមត្រូវ ជាហេតុធ្វើឱ្យបាត់បង់ចំណូលជាតិ។
• ប្រភពមួយទៀតនោះ គឺទីផ្សារខ្មៅងងឹត ឬសេដ្ឋកិច្ចក្រោមដី។ ក្នុងទីផ្សារខ្មៅងងឹត គឺសំដៅដល់ការជួញដូរអាវុធ គ្រឿងញៀន អំពើភេរវកម្ម និងការជួញដូរមនុស្សជាដើម។បន្ថែមពីនេះ វាក៏ទាក់ទងទៅនិងការលក់ទំនិញក្លែងក្លាយ និងការក្លែងបន្លំកាតឥណទាន ឬលួចទិន្នន័យយកទៅលក់។ លើសពីនោះ ការជួញដូរនៅក្នុងទីផ្សារងងឹត គឺប្រើប្រាស់លុយផ្ទាល់ ដោយគ្មានការទូទាត់តាមគណនីធនាគារឡើយ។

ដំណើរការលាងលុយខ្មៅ

ការលាងលុយខ្មៅ គឺជាដំណើរការបំលែងលុយខុសច្បាប់ឱ្យទៅជាលុយស្របច្បាប់។ ការលាងលុយ គឺមានច្រើនរូបភាពធ្វើឡើងក្រោមទម្រង់ផ្សេងៗគ្នា។ រដ្ឋាភិបាលមិនអាចប្រមូលពន្ធបានដោយសារតែគ្មានទិន្នន័យច្បាស់លាស់ពីការបង់ពន្ធ។ ដូចនេះ មានតែការលាងលុយប៉ុណ្ណោះ ជាវិធីដែលល្អប្រសើរសម្រាប់ការលាក់បាំង។ ការលាងលុយ គឺជាបទឧក្រិដ្ឋហិរិញ្ញវត្ថុដែលមាន៣ ដំណាក់កាល៖

១. ការដាក់លុយចូលក្នុងប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុស្របច្បាប់ (Placement)

ក្នុង​ដំណាក់កាល​នេះ​ ​លុយ​ខ្មៅ​ត្រូវ​បាន​បំ​បែកទៅជា​ចំណែក​ផ្សេងគ្នា​ច្រើនហើយ​យកទៅ​ដាក់ជា​បញ្ញើ​ ឬជា​ការ​វិនិយោគ​នៅ​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ហិរញ្ញវត្ថុ​ដូចជា​ស្ថាប័ន​ហិរញ្ញវត្ថុ​ ​កា​ស៊ី​ណូ ​ហាង​លក់ទំនិញ​ ឬ​អាជីវកម្ម​តូច​ធំ​ផ្សេងៗ​ទាំង​ក្នុង​ និង​ក្រៅ​ប្រទេស​។​ ​ក្រៅពី​នេះ​ ​វា​អាច​ជា​ការ​រត់​ពន្ធ​រូបិយប័ណ្ណ​ទៅក្រៅ​ប្រទេស​ (​Currency​ ​Smuggling​) ​ការផ្លាស់ប្តូរ​រូបិយប័ណ្ណ​ (​Currency​ ​Exchange​) ​កា​រដាក់​លាយ​បន្លំ​ជាមួយ​លុយ​ដែល​មាន​ក្នុង​ប្រព័ន្ធ​ស្រាប់​ (B​lending​ ​Fund​) ​និង​ការ​ទិញ​ទ្រព្យ​ផ្សេងៗ​ដែល​មិន​ត្រូវការ​សំណុំ​បែបបទ​ច្បាស់លាស់​។​ ​ដំ​ណើរកា​រ​នេះ​នឹង​ធ្វើ​ឱ្យ​លុយ​​ទាំងនោះ​កាន់តែ​មាន​ភាព​ងាយស្រួល​ក្នុង​ការ​បំ​លែង​ ឬផ្ទេរ​តាមរយៈ​ធនាគារ​ ​ហើយ​ឧក្រិដ្ឋជន​ ងាយ​នឹង​បន្ត​ដំណើរកា​រលា​ង​លុយ​ត​ទៀត​។​

២. ការក្លែងបន្លំ ឬបំបិទប្រភពរបស់លុយ (Layering)

បន្ទាប់ពីដាក់លុយចូលប្រព័ន្ធហិរញ្ញវត្ថុស្របច្បាប់ ពួកឧក្រិដ្ឋជន ត្រូវការក្លែងបន្លំ ឬបំបិទប្រភពរបស់លុយ ឬក៏ធ្វើឲ្យប្រតិ​បត្តិការលុយមានភាពស៊ាំញ៉ាំ ដើម្បីធ្វើឲ្យកាន់តែពិបាករកឃើញប្រភពលុយខ្មៅទាំងនោះ និងដើម្បីលាក់បាំងសកម្មភាពនៃការលាងលុយ។ ដំណើរការនេះ អ្នកលាងលុយប្រតិបតិ្តការក្រោមការវិនិយោគដូចជា មូលបត្រ បំណុល ភាគហ៊ុន និងមូលប្បទានប័ត្ររបស់អ្នកដំណើរ ឬនៅក្នុងគណនីធនាគាររបស់ពួកគេនៅបរទេស។ គណនីនេះ ត្រូវបានបើកជាញឹកញាប់នៅក្នុងធនាគារនៅប្រទេសទាំងនោះ ដោយមិនបង្ហាញពីពត៌មានលម្អិតរបស់ម្ចាស់គណនីឡើយ។ ដូចនេះ​ ម្ចាស់លុយ និងប្រភពនៅក្នុងដំណើរការនេះ ត្រូវបានលាក់បាំងក្លែងបន្លំ។

៣. ការដកលុយចេញបន្ទាប់ពីលាងរួច (Integration)

ដំណាក់កាលចុងក្រោយនេះ បន្ទាប់ពីលាងស្អាតហើយ លុយត្រូវបានយកមកប្រើប្រាស់ក្នុងប្រព័ន្ធ សេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុធម្មតាវិញ ដែលមានលក្ខណៈជាលុយស្របច្បាប់។

ឧទាហរណ៍នៃការលាងលុយ

វាមានវិធីច្រើនក្នុងការលាងលុយ។ នាពេលបច្ចុប្បន្ន ការលាងលុយ ធ្វើឡើងក្រោមរូបភាពច្រើនយ៉ាងដូចជា ហ្គេមអនឡាញ កម្ចីអនឡាញ ការចូលលេងកាស៊ីណូ វិនិយោគលើអចលនទ្រព្យ និងការវិនិយោគលើរូបិយបណ្ណឌីជីថល(Cryptocurrency)ជាដើម។ ប៉ុន្តែ វិធីដែលល្អ និងពេញនិយមបំផុតនោះ គឺការបើកក្រុមហ៊ុនក្លែងក្លាយ ដែលហៅថាក្រុមហ៊ុនមានតែសំបក (Shell Company)។ ក្រុមហ៊ុនមានតែសំបក (Shell Company) សម្តែងដូចជាពិតអញ្ជឹង តែនៅក្នុងពិភពពិតប្រាកដ ក្រុមហ៊ុននេះ គឺមិនមានទីតាំងផលិតផលពិតឡើយ។ ជាក់ស្តែង ក្រុមហ៊ុននេះ មានតែនៅលើក្រដាសប៉ុណ្ណោះ។

គួរយល់ថា លុយខ្មៅចំពោះសេដ្ឋកិច្ច គឺមានផលប៉ះពាល់ខ្លាំងដែលជាប្រភពរាំងស្ទះដល់ការអភិវឌ្ឍជាតិ និងធ្វើឱ្យបាត់ទិន្នន័យក្នុងការប្រមូលពន្ធចូលរដ្ឋ។ ការលាងលុយខ្មៅ គឺជាអំពើខុសច្បាប់ធ្ងន់ធ្ងរដែលមេដឹកនាំជុំវិញពិភពលោកមានការព្រួយបារម្ភ និងប្រឆាំងជាដាច់ខាត៕

អត្ថបទ៖ នាង រតនៈ