ព័ត៌មានអន្ដរជាតិ

ហេតុអ្វីជោគជ័យរបស់តាលីបង់ជាការធ្វើតេស្តឥណ្ឌា និងសន្តិភាពអាស៊ីខាងត្បូង?

បានផុស

៣ years មុន

នៅ

ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ១៩ សីហា ២០២១

ដោយ

តាលីបង់បានកាន់កាប់ប្រទេសអាហ្វហ្គានីស្ថានយ៉ាងឆាប់រហ័សដែលបានធ្វើឲ្យអ្នកជំនាញសន្តិសុខ និងការទូតទូទាំងពិភពលោកភ្ញាក់ផ្អើលយ៉ាងខ្លាំង។ ប៉ុន្មានថ្ងៃបន្ទាប់ពីរដ្ឋាភិបាលក្រុងកាប៊ុលដួលរលំ ប្រទេសជាតិច្រើនប្រញាប់ជម្លៀសពលរដ្ឋ និងអ្នកការទូតរបស់ខ្លួនដោយបន្សល់ទុកការងារ និងការវិនិយោគជាច្រើន។

ដំណើររបស់តាលីបង់ទំនងជាជំរុញឲ្យមានការផ្លាស់ប្តូរគួរឲ្យកត់សំគាល់នៅភូមិសាស្ត្រអាស៊ីខាងត្បូង និងអាចជាការសាកល្បងជាពិសេសនៅប្រទេសឥណ្ឌា ដែលមានប្រវត្តិសាស្ត្រតានតឹង និងជម្លោះព្រំដែនជាមួយប្រទេសប៉ាគីស្ថាន និងចិន ដែលប្រទេសទាំងពីរនេះដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់សម្រាប់អនាគតរបស់អាហ្វហ្គានីស្ថាន។

អតីតប្រធានាធិបតីអាហ្វហ្គានីស្ថានពិភាក្សាជាមួយមេដឹកនាំតាលីបង់ដើម្បីផ្ទេរអំណាច

សូមចុច Subscribe Channel Telegram កម្ពុជាថ្មី ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានថ្មីៗទាន់ចិត្ត

ប៉ាគីស្ថានមានព្រំដែនដ៏ធំជាមួយអាហ្វហ្គានីស្ថាន និងយូរមកហើយដើរតួនាទីក្នុងកិច្ចការរបស់ប្រទេសជិតខាងភាគជើងរបស់ខ្លួន។ ឥឡូវនេះ ចិនកំពុងបង្ហាញចេតនាក្នុងតួនាទីកាន់តែធំនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន។ កិច្ចប្រជុំរបស់លោករដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេសចិន លោក Wang Yi ជាមួយមេដឹកនាំជាន់ខ្ពស់តាលីបង់កាលពីខែមុនបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលក្រុងប៉េកាំងមិនចង់នៅស្ងៀមទៀតទេ។

លោក Gautam Mukhopadhaya អតីតឯកអគ្គរដ្ឋទូតឥណ្ឌាប្រចាំអាហ្វហ្គានីស្ថាន និងស៊ីរីបាននិយាយថា ការរៀបចំផែនការភូមិសាស្ត្រនយោបាយនេះ អ្វីៗអាចក្រឡាប់ចក្រ។

អាហ្វហ្គានីស្ថានជាសម្ព័ន្ធមិត្តធូររលុងមួយរវាងរដ្ឋាភិបាលប្រជាធិបតេយ្យនៅរដ្ឋធានីកាប៊ុល លោកខាងកិច និងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យដូចជា ឥណ្ឌាជាដើម។ ប៉ុន្តែពិភពលោកទំនងជាមើលឃើញប៉ាគីស្ថាន រុស្ស៊ី អ៉ីរ៉ង់ និងចិន នឹងរួមគ្នាដើរតួនាទីសំខាន់នៅក្នុងជំពូកថ្មីនៃហ្គេមដ៏អស្ចារ្យ។

មនុស្សមួយចំនួននៅឥណ្ឌាឃើញថា នេះជាការបាត់បង់សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលក្រុងដេលី ប៉ុន្តែជាជោគជ័យដ៏ធំសម្រាប់ប៉ាគីស្ថាន។ ប៉ុន្តែអតីតអ្នកការទូតឥណ្ឌាលោក Jitendra Nath Misra មានប្រសាសន៍ថា នោះជាគំនិតសាមញ្ញពេក ពីព្រោះតាលីបង់ដែលដឹកនាំដោយ Pahstun មិនធ្លាប់ទទួលស្គាល់ព្រំដែនរវាងអាហ្វហ្គានីស្ថាន និងប៉ាគីស្ថាន ទេ ដែលកន្លែងនេះបង្កើតភាពមិនស្រុះស្រួលសម្រាប់ក្រុងឥស្លាម៉ាបាដ។

លោកថា ៖«ប៉ាគីស្ថានចង់ឲ្យតាលីបង់ទទួលស្គាល់ព្រំដែន ហើយកត្តានេះនឹងជាក្លាយជាចំណុចអាទិភាពមួយ»។

លោក Michael Kugelman អនុប្រធានមជ្ឈមណ្ឌល Wilson Center នៅក្រុងវ៉ាស៊ីនតោនបាននិយាយថា ប៉ុន្តែវាក៏ជាការពិតដែរដែលការគ្រប់គ្រងរបស់តាលីបង់នៅអាហ្វហ្គានីស្ថានផ្តល់ជាយុទ្ធសាស្ត្រស៊ីជម្រៅរបស់ប៉ាគីស្ថានប្រឆាំងនឹងឥណ្ឌា។ ក្រុងឥស្លាម៉ាបាដទទួលបាននូវអ្វីដែលខ្លួនតែងតែចង់បាន ដែលរដ្ឋាភិបាលនៅអាហ្វហ្គានីស្ថានមានឥទ្ធិពលយ៉ាងស្រួល។

លោក Kugelman លើកឡើងថា ៖«មន្ត្រីប៉ាគីស្ថានប្រហែលជាបង្ហាញថា នេះជាការបាត់បង់របស់ឥណ្ឌា តែបន្ទាប់មកគោលដៅយុទ្ធសាស្ត្រកាន់តែធំសម្រាប់ប៉ាគីស្ថាន។ វាពិតជាមើលឃើញថា ខ្លួនឯងជាអ្នកឈ្នះធំបំផុតប្រចាំតំបន់នាពេលនេះ»។

អ្នកជំនាញនិយាយថា ប៉ាគីស្ថានមិនសប្បាយចិត្តទេជាមួយនឹងសម្ព័ន្ធភាពរីកចម្រើនរវាងអាមេរិក និងឥណ្ឌា ឬទំនាក់ទំនងកក់ក្តៅរបស់អតីតប្រធានាធិបតីអាហ្វហ្គានីស្ថាន Ashraf Ghani ជាមួយទីក្រុងឥស្លាម៉ាបាដ។

ឥឡូវនេះ ទីក្រុងឥស្លាម៉ាបាដមានហេតុផលដើម្បីជឿថា ខ្លួនជាអ្នកឈ្នះ ពីព្រោះមិត្តភាពគ្រប់ជ្រុងជ្រោយទាំងអស់របស់ខ្លួនជាមួយចិន ដែលនឹងមានប្រយោជន៍ដល់អាហ្វហ្គានីស្ថាន។ លើសពីនេះទៀត ទីក្រុងប៉េកាំងមិនខ្មាសអៀនពីការបង្ហាញសមត្ថភាពរបស់ខ្លួនឡើយ។

លោក Misra បាននិយាយថា ៖«ឥឡូវនេះ ចិនអាច និងលេងល្បែងតាមច្បាប់របស់ខ្លួន»។

ចិនក៏មានចំណាប់អារម្មណ៍សេដ្ឋកិច្ចនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន ដែលអាចជួយបំពេញតម្រូវការរ៉ែដែលកំពុងលូតលាស់ ប៉ុន្តែសំខាន់ជាងនេះទៀតនោះ ចិនអាចដាក់សម្ពាធតាលីបង់ដើម្បីហាមឃាតចលនាឥស្លាម Turkestan ខាងកើត (ETIM) ដែលខ្លួនបានបន្ទោសជុំវិញចលាចលនៅខេត្តស៊ីនជាំងដែលសំបូរឥស្លាម។

លោក Mukhopadhaya បានឲ្យដឹងថា ចិន និងប៉ាគីស្ថាន«អាចនឹងជិះកគ្នាទៅវិញទៅមកនៅអាហ្វហ្គានីស្ថាន»។ ប៉ុន្តែលោកបន្ថែមថា ទីក្រុងប៉េកាំងគួរប្រុងប្រយ័ត្ន និងមិនត្រូវធ្លាក់ទៅក្នុងអន្ទាក់ណាមួយដូចប្រទេសមហាអំណាចកន្លងមកទេ។

ប្រទេសរុស្ស៊ី និងអ៉ីរ៉ង់ក៏ទំនងជាស្ថិតនៅគន្លងដូចគ្នា។ ពួកគេមិនបានជម្លៀសចេញមន្ត្រីទូតរបស់ពួកគេទេ ហើយមន្ត្រីទូតរបស់ប្រទេសទាំងពីរកំពុងធ្វើការនៅរដ្ឋធានីកាប៊ុលជាធម្មតា។

ដូច្នេះតើឥណ្ឌាអាចធ្វើអ្វីបានឥឡូវនេះ? ប្រទេសនេះមិនធ្លាប់ដើរតួនាទីធំនៅអាហ្វហ្គានីស្ថានដូចប៉ាគីស្ថាន អាមេរិក ឬរុស្ស៊ីទេ។ ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលក្រុងដេលីតែងតែពាក់ព័ន្ធនឹងការជំរុញផ្សព្វផ្សាយចំណង់សន្តិសុខ និងវប្បធម៌។ ពលរដ្ឋអាហ្វហ្គានីស្ថានរាប់ពាន់នាក់នៅឥណ្ឌាកំពុងសិក្សា ធ្វើការ ឬព្យាបាលជំងឺ។

លោក Misra មានប្រសាសន៍ថា មិនមានជម្រើសសម្រាប់ក្រុងដេលីទេ។ «មានអាក្រក់ ហើយបន្ទាប់មកជម្រើសកាន់តែអាក្រក់»។

ការប្រឈមដ៏ធំបំផុតដែលឥណ្ឌានឹងជួបគឺថា តើទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ ឬអត់។ ការសម្រេចចិត្តនឹងលំបាក ជាពិសេសប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលក្រុងមូស្គូ និងប៉េកាំងសម្រេចចិត្តទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ក្នុងទម្រង់ណាមួយ។ អ្នកជំនាញនិយាយថា ទីក្រុងឥស្លាម៉ាបាដទំនងជាទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលតាលីបង់ជាផ្លូវការដូចដែលពួកគេធ្លាប់ធ្វើនៅឆ្នាំ១៩៩៩។

ជម្រើសល្អបំផុតរបស់ឥណ្ឌានៅពេលនេះទំនងជារក្សាយន្តការទំនាក់ទំនងបើកចំហជាមួយតាលីបង់។ ប៉ុន្តែវានឹងជាទំនាក់ទំនងមិនស្រួលទេ បើគិតលើប្រវត្តិធ្លាប់មានរវាងតាលីបង់ និងក្រុងដេលី។ តាលីបង់ផ្តល់ការធ្វើដំណើរដោយសុវត្ថិភាពដល់ក្រុមចោរប្លន់យន្តហោះឥណ្ឌាមួយគ្រឿងកាលពីឆ្នាំ១៩៩៩ដែលករណីនេះនៅតែបន្តជូរចត់ដល់ពលរដ្ឋឥណ្ឌា។ ក្រុងដេលីតែងតែរក្សាទំនាក់ទំនងជិតស្និទ្ធជាមួយ Northern Alliance ដែលជាក្រុមអ្នកប្រយុទ្ធអាហ្វហ្គានីស្ថានដែលបានប្រយុទ្ធជាមួយតាលីបង់ចន្លោះឆ្នាំ១៩៩៦ និង១៩៩៩។

ជាមួយតាលីបង់នៅក្នុងបេះដូងនៃរដ្ឋធានីកាប៊ុល ឥឡូវនេះ ឥណ្ឌាប្រហែលជាចង់ដាក់រឿងអតីតកាលនៅមួយឡែកដើម្បីការពារផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន និងធានាស្ថេរភាពតំបន់។ មានកង្វល់ជាច្រើនដែលក្រុមសកម្មប្រយុទ្ធដូចជា Jaish-e-Mohammad Lashkar-e-Taiba នឹងភ្ញាក់ផ្អើលចំពោះជោគជ័យ និងផែនការរបស់តាលីបង់ ហើយវាយប្រហារប្រឆាំងនឹងឥណ្ឌា។

លោក Amalendu Misra សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនៅសាកលវិទ្យាល័យ Lancaster និងជាអ្នកនិពន្ធសៀវភៅមួយក្បាលស្តីពីអាហ្វហ្គានីស្ថានបានឲ្យដឹងថា វាជាការរឹតបន្តឹងការទូតដែលឥណ្ឌានឹងត្រូវដើរ។ វាប្រហែលជាត្រូវការយុទ្ធសាស្ត្រមួយដើម្បីធានាថា តំបន់ប្រកួតប្រជែង Kashmir នឹងមិនក្លាយជាចំណុចប្រមូលផ្តុំសម្រាប់ពួកប្រយុទ្ធដើម្បីជំនឿសាសនាឡើយ៕

ប្រែសម្រួល៖ វីរបុត្រ
ប្រភព៖ BBC