ក្នុងឆ្នាំ២០២៣ ប្រទេស៥លើលោក ជាប់ចំណាតថ្នាក់បំពុលនិងកខ្វក់ខ្លាំងជាងគេ

ការបំពុលគឺជាវត្តមានរបស់សារធាតុកខ្វក់ ដែលអាចមានឥទ្ធិពលបំផ្លាញបរិស្ថានធម្មជាតិ។ ទម្រង់នៃការបំពុលដែលលេចធ្លោបំផុតពីរគឺការបំពុលខ្យល់ និងទឹក ទោះបីជាមានទម្រង់ផ្សេងទៀតជាច្រើនក៏ដោយ។ ឧទាហរណ៍ សំឡេង ពន្លឺ និងការបំពុលដី។

ទម្រង់នៃការបំពុលជាច្រើនអាចមានផលប៉ះពាល់អវិជ្ជមានយ៉ាងទូលំទូលាយ និងយូរអង្វែងទៅលើសុខភាពរបស់មនុស្ស រុក្ខជាតិ និងសត្វ ឬប្រព័ន្ធអេកូឡូស៊ីទាំងមូល។

បើយោងតាម QAir បានវាស់កម្រិតគុណភាពខ្យល់ដោយផ្អែកលើកំហាប់នៃភាគល្អិតខ្យល់ដែលបំផ្លាញសួតដែលគេស្គាល់ថា PM 2.5 ។ របាយ​ការណ៍​បាន​រក​ឃើញ​ថា ប្រទេស​ទាំង​ប្រាំ​ដែល​បំពុល​ខ្លាំង​បំផុត​ក្នុង​ឆ្នាំ​២០២៣ គឺ​ប្រទេស​ឆាដ អ៊ីរ៉ាក់ ប៉ាគីស្ថាន, ឥណ្ឌា និង​បង់ក្លាដែស។

១ ឆាដ

ទិន្នន័យថ្មីៗបំផុតបង្ហាញពីកំហាប់មធ្យមប្រចាំឆ្នាំរបស់ប្រទេសនៃ PM2.5 គឺ 66 µg/m3 ដែលលើសពីកំរិតអតិបរិមាដែលបានណែនាំគឺ 10 µg/m3 ។ ជាងនេះទៅទៀត ដោយសារសមាសធាតុនៃកាកសំណល់ ប្លាស្ទិក សំបកកង់កាកសំណល់ និងសម្ភារៈសរីរាង្គឬអសរីរាង្គផ្សេងទៀត ព្រមទាំងការអនុវត្តទូទៅនៃការដុតកាកសំណល់ដែលមិនមានការគ្រប់គ្រង កាកសំណល់ក្លាយជាប្រភពនៃការបំភាយដែលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពដូចជា ឌីអុកស៊ីត និងហ្វូរ៉ាន។ បញ្ហាប្រឈមគុណភាពខ្យល់ដែលទាក់ទងនឹងការដឹកជញ្ជូនសំខាន់ៗ ឧទាហរណ៍ កំណើនយានយន្ត កងនាវាចាស់ ប្រេងឥន្ធនៈកខ្វក់ ការដឹកជញ្ជូនសាធារណៈមិនល្អ គឺជាប្រភពដ៏សំខាន់នៃ PM, NO2 និង CO ។

២ អ៊ីរ៉ាក់

ការបំពុលបរិយាកាសក្នុងប្រទេសអ៊ីរ៉ាក់ គឺជាបញ្ហាបរិស្ថានមួយក្នុងចំណោមបញ្ហាបរិស្ថានជាច្រើនដែលប្រទេសនេះប្រឈមមុខ។ គិតត្រឹមឆ្នាំ ២០២៣ វាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់ទី ២ ដែលមានគុណភាពខ្យល់អាក្រក់បំផុតនៅក្នុងពិភពលោក តែនៅពីក្រោយប្រទេសឆាដ។ គុណភាព​នោះ​បាន​បន្ត​នៅ​ពេល​ដែល​តំបន់​ប្រេង​របស់​អ៊ីរ៉ាក់​រីក​ធំ​ឡើង ដោយ​ធ្វើ​ឲ្យ​ខ្យល់​អាកាស​នៅ​ជុំវិញ​ខ្លួន​មាន​ក្លិន​ស្អុយ និង​ធ្វើ​ឲ្យ​អ៊ីរ៉ាក់​ក្លាយ​ជា​ប្រទេស​ដែល​បំពុល​ខ្លាំង​បំផុត​នៅ​មជ្ឈិមបូព៌ា។

៣ ប៉ាគីស្ថាន

ប្រទេស​ដែល​បំពុល​ខ្លាំង​បំផុត​ទី​៣​ក្នុង​ពិភពលោក​គឺ​ប៉ាគីស្ថាន មាន​កំហាប់ PM2.5 ជា​មធ្យម ៥៩.០០។ កម្រិត AQI នៅរដ្ឋ Punjab គឺជាប់លាប់រវាងការវាយតម្លៃរស់នៅមិនល្អ សម្រាប់ភាគច្រើននៃឆ្នាំ ២០១៩ ហើយថែមទាំងឈានដល់កម្រិតខ្ពស់រហូតដល់ ៤៨៤ ។ ប្រទេសប៉ាគីស្ថានកំពុងជួបប្រទះការបំពុលកើនឡើងពីការកើនឡើងនៃចំនួនយានយន្តនៅលើដងផ្លូវ ការខាតបង់ទ្រង់ទ្រាយធំនៃដើមឈើ ផ្សែងចេញពីឡឥដ្ឋ និងរោងម៉ាស៊ីនកិនដែក និងការដុតសំរាម។ រដ្ឋមន្ត្រីប៉ាគីស្ថានសម្រាប់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុបានបន្ទោសឥណ្ឌាចំពោះផ្សែងអ័ព្ទរបស់ប៉ាគីស្ថាន។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ពលរដ្ឋប៉ាគីស្ថានបានបន្ទោសរដ្ឋាភិបាលរបស់ពួកគេថា គ្រាន់តែមិនបានធ្វើគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីតាមដាន ឬប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវិបត្តិនេះ។

៤ ប្រទេសឥណ្ឌា

ឥណ្ឌា​ជា​ប្រទេស​ដែល​បំពុល​ខ្លាំង​បំផុត​ទី​៤ក្នុង​ពិភពលោក ដោយ​មាន​កំហាប់ PM2.5 ជា​មធ្យម ៥១.៩០។ ក្នុងចំណោមទីក្រុងចំនួន៣០ ដែលបំពុលបំផុតនៅលើពិភពលោក មាន២១ទីក្រុងស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសឥណ្ឌា។ ទីក្រុង​ដែល​បំពុល​ខ្លាំង​បំផុតនៅ​ឥណ្ឌានិង​ពិភពលោក​គឺ Kanpur ជា​កន្លែង​ដែល​មហាវិទ្យាល័យ​វេជ្ជសាស្ត្រ​របស់​ទីក្រុង​ទទួល​អ្នក​ជំងឺ​ផ្លូវដង្ហើម​ប្រហែល ៦០០ នាក់​ក្នុង​មួយ​ខែ។ កម្រិតនៃការបំពុលមិនល្អរបស់ឥណ្ឌាគឺមកពីប្រភពដូចជាយានយន្ត ការដុតធ្យូងថ្ម និងឈើ ព្យុះធូលី និងភ្លើងឆេះព្រៃ។ ទីក្រុង Delhi ដែលជាតំបន់រដ្ឋធានី​មានភាពល្បីល្បាញដោយសារខ្យល់អាកាសអាក្រក់បំផុតនៅក្នុងប្រទេស ដោយបង្ខំឲ្យលុបចោលជើងហោះហើរ បង្កគ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ ការបិទសាលារៀន និងថែមទាំងធ្វើឲ្យជញ្ជាំងថ្មម៉ាបពណ៌សនៃ Taj Mahal ប្រែជាពណ៌លឿង និងបៃតងថែមទៀត។ តំបន់ជនបទក៏រងផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដោយការបំពុលផងដែរ ដោយសារប្រជាជនពឹងផ្អែកលើឥន្ធនៈដូចជាឈើ និងលាមកសម្រាប់ចម្អិនអាហារ និងកំដៅ ហើយនៅតែអនុវត្តការដុតកម្ទេចកំណកដំណាំ។

៥ បង់ក្លាដែស

បង់ក្លាដែសគឺជាប្រទេសដែលមានការបំពុលខ្លាំងបំផុតនៅលើពិភពលោក ជាមួយនឹងកំហាប់ PM2.5 ជាមធ្យម ៧៧.១០ ដែលជាការថយចុះពី ៨៣.៣០ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៩ និង ៩៧.១០ ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨។ ការបំពុលបរិស្ថានចម្បងរបស់ប្រទេសគឺការបំពុលខ្យល់ និងទឹក ការបំពុលទឹកក្រោមដី ការបំពុលដោយសំឡេង​ និងកាកសំណល់រឹង។ Dhaka គឺជាទីក្រុងមួយក្នុងចំណោមទីក្រុងដែលមានការបំពុលខ្លាំងបំផុតនៅលើពិភពលោក។ ទាក់ទងនឹងការបំពុលបរិយាកាស ប្រភពដ៏ធំបំផុតរបស់បង់ក្លាដែស គឺឧស្សាហកម្មផលិតឥដ្ឋរបស់ខ្លួន ដែលមានបុគ្គលិកមួយលាននាក់ និងបង្កើតឥដ្ឋចំនួន ២៣ ពាន់លានជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ឡដុតដែលប្រើក្នុងការធ្វើឥដ្ឋដុតឈើ ឬធ្យូង ហើយបង្កើតបរិមាណផ្សែង និងធូលីយ៉ាងច្រើន។ ដោយសារតម្រូវការកើនឡើងនៃឥដ្ឋ ឧស្សាហកម្មផលិតឥដ្ឋត្រូវបានគេរំពឹងថានឹងកើនឡើងកាន់តែច្រើន ដែលនាំឲ្យមានការបំពុលបរិយាកាសកាន់តែច្រើន។

ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ មូលហេតុចម្បងនៃការបំពុលនៅក្នុងប្រទេសទាំងនេះរួមមាន ការដុតឥន្ធនៈហ្វូស៊ីលដើម្បីផលិតថាមពល, ការដុតសំរាម, ចរាចរណ៍កក់ស្ទះ, លក្ខខណ្ឌភូមិសាស្ត្រ។

ជារួមមក ការបំពុលខ្យល់គឺជាបញ្ហាដែលប៉ះពាល់ដល់សុខភាពមនុស្ស និងបរិស្ថាន។ អង្គការសុខភាពពិភពលោក (WHO) បញ្ជាក់ថា ការបំពុលខ្យល់បណ្តាលឱ្យស្លាប់មុនអាយុនៃមនុស្សជាង ៧ លាននាក់នៅទូទាំងពិភពលោកក្នុងមួយឆ្នាំៗ៕

ប្រែសម្រួល៖ សាង ស្រីល័ក្ខ