KPT+
គួរឈប់ជាបន្ទាន់! ទង្វើធម្មតាៗដែលកំពុងបំផ្លាញផែនដីដោយមិនដឹងខ្លួន
ស្បៀងអាហារ ១.៣ ប៊ីលានតោនត្រូវបានខ្ជះខ្ជាយជារៀងរាល់ឆ្នាំ ហើយសត្វជាង ១០០ លានក្បាលកំពុងងាប់ដោយសារពួកគេកំពុងស៊ីថង់ប្លាស្ទិក។ ដល់ពេលដែលយើងត្រូវបញ្ឈប់ពីសកម្មភាពដែលធ្វើឲ្យផែនដីកាន់តែដុនដាបទៅ។ យើងមិនអាចផ្លាស់ប្ដូរទម្លាប់របស់យើងភ្លាមៗនោះទេ ប៉ុន្តែយើងអាចចាប់ផ្ដើមធ្វើវាបន្តិចម្ដងដើម្បីរក្សាទុកភពផែនដីរបស់យើង។
១. កាត់បន្ថយផលិតអាហារដែលឥតបានការ
យោងតាមអង្គការស្បៀងអាហារពិភពលោកនិងនាយកដ្ឋានកសិកម្មនៃអង្គការសហប្រជាជាតិអាហារ ១ ភាគ ៣ ដែលត្រូវបានផលិតសម្រាប់ការប្រើប្រាស់ មានចំនួនប្រមាណ ១.៣ ប៊ីលានតោនត្រូវបានខ្ជះខ្ជាយជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ដើម្បីផលិតចំណីអាហារបានច្រើនបែបនេះរុក្ខជាតិរាប់លានដើមត្រូវបានកាប់បំផ្លាញពាសពេញពិភពលោក។ យោងតាមទិន្នន័យដែលបានរកឃើញថា ផ្លែឈើនិងបន្លែគឺជាផលិតផលដែលខ្ជះខ្ជាយបំផុត បន្ទាប់ពីអាហារសមុទ្រ។
២. ទេសចរតាមនាវា
កប៉ាល់ទេសចរណ៍គឺជាទីក្រុងអណ្ដែតទឹកមួយដ៏អស្ចារ្យបំផុត តែវាក៏កខ្វក់មិនតិចដែរ។ ទិន្នន័យមួយបានបង្ហាញថា គុណភាពខ្យល់នៅលើនាវាស្រដៀងគ្នាទៅនឹងខ្យល់នៅក្នុងទីក្រុងដែលមានកាបំពុលខ្លាំងបំផុតនៅលើពិភពលោក។ គេប៉ាន់ប្រមាណថា ជនជាតិអឺរ៉ុបជាង ៥ ម៉ឺននាក់បានស្លាប់មុនអាយុជារៀងរាល់ឆ្នាំដោយសារការបំពុលពីកប៉ាល់។ វាត្រូវបានគេរកឃើញថាកាបូនដែលជាផ្សែងពុលបានកើនឡើងបីដងនៅពេលដែលពួកគេជិះកប៉ាល់កម្សាន្ត បើប្រៀបធៀបនឹងជីវិតប្រចាំថ្ងៃរបស់ពួកគេ។ អ្នកសង្កេតការណ៍ជនជាតិអាល្លឺម៉ង់បានស្ទាបស្ទង់នាវាទេសចរណ៍ចំនួន ៧៧ គ្រឿងហើយបានរកឃើញថាកប៉ាល់ ៧៦ បានប្រើប្រាស់ប្រេងឥន្ធនៈធុនធ្ងន់ដែលវាហៅថាឥន្ធនៈស្ងួតបំផុត។ លើសពីនេះទៅទៀតកប៉ាល់ទេសចរណ៍ទាំងនោះបានយកសំរាមប្រេងឥន្ធនៈនិងទឹកសំអុយចាក់ចូលក្នុងមហាសមុទ្រ។
៣. ទិញសម្លៀកបំពាក់ច្រើនពេក
ឧស្សាហកម្មម៉ូដគឺជាផ្នែកមួយនៃការបំពុលបរិស្ថានធំៗនៅលើពិភពលោក និងជាអ្នកបំពុលទឹកធំជាងគេទី ២ ។ កប្បាសនៃជាតិសរសៃដែលគេនិយមប្រើក្នុងសម្លៀកបំពាក់ក៏ជាដំណាំដែលចំណាយទឹកខ្លាំងដែរ។ បរិមាណកប្បាសដែលត្រូវការដើម្បីផលិតអាវមួយត្រូវការទឹកប្រហែល ២៧០០ លីត្រ។ ចំនួននេះគឺស្មើនឹងអ្វីដែលមនុស្សម្នាក់ផឹកក្នុងរយៈពេល ២ ឆ្នាំកន្លះ។ សរសៃសំយោគដូចជាជ័រមានឥទ្ធិពលតិចជាងទឹកច្រើនជាងកប្បាស ប៉ុន្តែចំពោះការផលិត វាបញ្ចេញឧស្ម័នពុលជាច្រើនក្នុងមួយគីឡូក្រាម។ ដូច្នេះនៅពេលដែលយើងចង់ទិញសម្លៀកបំពាក់ថ្មី សូមចងចាំថាមនុស្សម្នាក់ក្នុងចំណោម ៩ នាក់នៅទូទាំងពិភពលោកមិនមានទឹកស្អាតសម្រាប់ប្រើប្រាស់ទេ។ មនុស្សប្រហែល ៤.៦ លាននាក់បានស្លាប់ជារៀងរាល់ឆ្នាំដោយសារតែការបំពុលបរិយាកាស។
៤. ចុចទឹកបង្គន់ច្រើនពេក
ស្ដាប់មើលទៅគួរឱ្យអស់សំណើចណាស់ ប៉ុន្តែតាមពិតវាមិនមែនជាតម្រូវការដែលអ្នកត្រូវបង្ហូររាល់ពេលដែលអ្នកបន្ទោបង់នោះទេ។ ការសិក្សាមួយក្នុងឆ្នាំ ១៩៩៩ បានរកឃើញថា ចុចទឹកបង្គន់មានប្រហែល ២៧% នៃការប្រើប្រាស់ទឹកក្នុងផ្ទះប្រចាំថ្ងៃរបស់មនុស្សម្នាក់ប្រៀបធៀបនឹងសកម្មភាពទឹកផ្សេងៗដូចជា បោកគក់សម្លៀកបំពាក់ដែលមានចំនួន ២២% ខណៈពេលដែលទឹកតាមផ្កាឈូកមានចំនួន ១៧% ។
៥. ចង្កឹះប្រើរួចហើយបោះចោល
ចង្កឹះដែលត្រូវបានប្រើដើម្បីបរិភោគអាហារដោយពួកអាស៊ី មានផលអវិជ្ជមានយ៉ាងខ្លាំងដល់បរិស្ថាន។ នៅក្នុងប្រទេសចិនតែមួយ ចង្កឹះដែលអាចបោះចោលបានប្រហែល ៨០ ប៊ីលានគូ និងត្រូវបានផលិតជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ដើម្បីឆ្លើយតបនឹងតម្រូវការដ៏សម្បើមនេះ ដើមឈើប្រហែល ៤ លានដើមត្រូវបានកាប់បំផ្លាញជារៀងរាល់ឆ្នាំ។ ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើទ្រង់ទ្រាយធំនេះមានផលវិបាកយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរ។ វានាំឱ្យមានការរញ្ជួយដីនិងទឹកជំនន់ ហើយបន្ទាប់មកគឺអាកាសធាតុដែលរីងស្ងួតនិងការឡើងកម្ដៅលើពិភពលោកផងដែរ។
៦. ផឹកកាហ្វេ
កាហ្វេគឺជាភេសជ្ជៈដែលមានប្រជាប្រិយ ហើយអត្ថប្រយោជន៍របស់វាត្រូវបានគេកត់ត្រាយ៉ាងល្អ។ ការសិក្សាមួយក៏បានរកឃើញថា ការផឹកកាហ្វេអាចជួយបង្កើនអាយុជីវិតមនុស្សបានដល់ទៅ ២ ឆ្នាំ។ ប៉ុន្តែដំណឹងអាក្រក់នោះគឺថាឧស្សាហកម្មកាហ្វេក៏អាចប៉ះពាល់ដល់បរិស្ថានដែរ។ កសិដ្ឋានកាហ្វេនៅលើពិភពលោកឥឡូវនេះបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់បរិស្ថានជាងពេលណាៗទាំងអស់។ គួរបញ្ជាក់ផងដែរថា ការកើនឡើងប្រជាប្រិយភាពនៃកាហ្វេបានបណ្ដាលឱ្យមានការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើធំៗ និងជំរុញឲ្យបាត់បង់ជីវចំរុះផ្សេងទៀត។ កែវប្លាស្ទិកដែលគេបោះចោលបន្ទាប់ពីបានប្រើប្រាស់រួច ទាំងនេះក៏រួមចំណែកដល់ការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើទ្រង់ទ្រាយធំដូចគ្នា។
៧. ការប្រើប្រាស់ក្រដាសសើម
ការប្រើក្រដាសសើមអាចមានភាពងាយស្រួល ប៉ុន្តែពួកវាមិនល្អសម្រាប់បរិស្ថានទេ។ នៅឆ្នាំ ២០១៥ The Guardian បានហៅពួកវាថាជា “មនុស្សអាក្រក់បំផុតនៃបរិស្ថាន”។ ក្រដាសសើមភាគច្រើនមានសារជាតិប្លាស្ទិកដែលតែងតែត្រូវបានគេបោះចូលទៅក្នុងមហាសមុទ្រ។ បន្ទាប់មកក្រដាសសើមទាំងនោះអាចត្រូវបានស៊ីដោយសត្វសមុទ្រដែលធ្វើឱ្យពួកសត្វនៅទីនោះ ឈានដល់ការបាត់បង់ជីវិត។ មនុស្សជាច្រើនបានបោះវាចោលនៅក្នុងបង្គន់ ហើយបណ្ដាលឱ្យស្ទះលូ ក្នុងនោះវាប្រហែល ៩៣% នៃការស្ទះ។ ក្រៅពីនោះ ក្រដាសជូតទាំងនេះភាគច្រើនមានផ្ទុកនូវសារធាតុគីមីគ្រោះថ្នាក់ដែលអាចបណ្ដាលឱ្យមានកន្ទួលរមាស់នៅពេលយើងប្រើ។
៨. ការប្រើប្រាស់ថ្មពិល
ថ្មដែលយើងធ្លាប់ប្រើប្រាស់រួមមាន ថ្មនាឡិកា ម៉ាស៊ីនគិតលេខ ហើយសូម្បីតែថ្មដែលអាចសាកបាន ដែលយើងប្រើនៅក្នុងកុំព្យូទ័រយួរដៃ ទូរសព្ទ និងឧបករណ៍ផ្សេងទៀត សុទ្ធតែមានគ្រោះថ្នាក់ខ្លាំងដល់បរិស្ថាន។ ពួកវាមានសារធាតុបំពុលខ្លាំងដូចជា Cadmium, Lead, Zinc, Manganese ដែលជាអាស៊ីដនៅក្នុងអាគុយ។ នៅពេលដែលយើងបោះចោលថ្មទាំងនេះគឺដូចជាយើងកំពុងតែបំពុលបរិយាកាស ពីព្រោះសារធាតុទាំងនោះវានិង ចាប់ផ្ដើមរលួយហើយបញ្ចេញឧស្ម័នដែលនាំឱ្យមានកម្ដៅលើផែនដី។ សារធាតុគីមីដែលបង្កគ្រោះថ្នាក់ទាំងនេះក៏ត្រូវបានស្រូបយកដោយដីនិងបង្កឱ្យមានការបំពុលដីដែលអាចជះឥទ្ធិពលយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់បន្លែនិងអាយុជីវិតរបស់ដី។
៩. កាត់បន្ថយឧបករណ៍កោរ
របាយការណ៍នាពេលថ្មីៗនេះបានបង្ហាញថា ក្នុងឆ្នាំ ២០១៨ អតិថិជននៅអាមេរិកចំនួន ១៦៣ លាននាក់បានប្រើឡាមរួចបោះចោល។ ឡាមទាំងនោះត្រូវបានផលិតចេញពីប្លាស្ទិកនិងជ័រកៅស៊ូដែលមិនអាចបម្លែង ហើយភាគច្រើនជាកន្លែងចាក់សំរាម ហើយមិនត្រូវយកទៅកែច្នៃទៀតឡើយ។
តើយើងគិតថា ខ្លួនយើងអាចធ្វើអ្វីបានខ្លះ បន្ទាប់ពីអានអត្ថបទនេះរួច ដើម្បីបញ្ឈប់ការប្រែប្រួលអាកាសធាតុនិងជួយការពារបរិស្ថាន?
ប្រែសម្រួល៖ សាង ស្រីល័ក្ខ
ចុចអាន៖ មនុស្សជាតិដ៏អស្ចារ្យទាំង៥រូបក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រការពារបរិស្ថាន
ចុចអាន៖ ហេតុអ្វីក៏មហាសេដ្ឋីល្បីៗ និយមទិញរបស់ចាស់ៗ យកមកកែច្នៃ
សហព័ន្ធកីឡាវាយកូនឃ្លីលើតុ បើកវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលគ្រូកម្រិតថ្នាល
លោក គីម ជុងអ៊ុន បាត់មុខពីសម័យប្រជុំសភា
កម្ពុជា-ថៃ ប្តេជ្ញារួមគ្នា ទប់ស្កាត់ការជួញដូរមនុស្ស និងឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែនឲ្យកាន់តែមានប្រសិទ្ធភាព
យកសោទៅដោះទុយយោប្រេងបូមឡាន វាត់ធ្លាយពោះស្លាប់
តារាស្រី៤រូប មានកូនមុនរៀបការ មិនខ្វល់ពីរឿងអាស្រូវ
(មានសំឡេង) ខ្ញុំឃើញភ្ញៀវរត់ចេញប្រសាច ស្ថានការណ៍ក្លាយជាច្របូកច្របល់ ពួកយើងភាន់ភាំង…
ដំណឹងដ៏រំភើប! កម្ពុជា នឹងទទួលបានវ៉ាក់សាំងកូវីដពី UNICEF
មកស្គាល់សាលាកូនអ្នកមានទាំង ៥ នៅភ្នំពេញ មួយឆ្នាំបង់លុយរៀនខ្ទង់ម៉ឺនដុល្លារ ទើបទៅរួច
ដំណឹងល្អ! កម្ពុជានិងប្រទេសអាស៊ីអាគ្នេយ៍៥ទៀតនឹងទទួលបានវ៉ាក់សាំងកូវីដ
ឃាត់ខ្លួនជនដៃដល់ដែលបាញ់ប្រហារស្រ្តីម្នាក់នៅខេត្តសៀមរាប
-
ព័ត៌មានជាតិ4 days agoអ្នកនាំពាក្យបដិសេធព័ត៌មានថាកងទ័ពឆត្រយោង ម្នាក់ធ្លាក់ស្លាប់
-
ព័ត៌មានជាតិ3 days agoក្តៅៗ! សមត្ថកិច្ចបានបាញ់សម្លាប់ ឃាតកបាញ់នាយរងការិយាល័យព្រហ្មទណ្ឌកម្រិតស្រាល ស្លាប់មុននេះ
-
ព័ត៌មានជាតិ3 days agoលម្អិតសមត្ថកិច្ចព័ទ្ធព្រៃជិតមួយអាទិត្យ ទើបអាចរកឃើញឃាតកដៃឆៅបានសម្រេច
-
ព័ត៌មានជាតិ7 days agoបន្ទាន់! ផ្ទុះជំងឺផ្តាសាយបក្សី (H5N1) បណ្ដាលឲ្យមាន់ជាង១ពាន់ក្បាលងាប់
-
ព័ត៌មានជាតិ3 days agoក្តៅៗ! សមត្ថកិច្ចបញ្ចេញរូបភាពឃាតកដៃដល់ ដែលបាញ់នាយរងការិយាល័យព្រហ្មទណ្ឌកម្រិតស្រាល
-
ព័ត៌មានជាតិ3 days agoលោក ទិត្យ វិច្ឆិកា រំលឹកពាក្យពីរម៉ាត់របស់គ្រូឆត្រយោងដែលពលីជីវិត
-
ព័ត៌មានអន្ដរជាតិ24 hours agoប៉ូលិសថៃ ចាប់រំលោភជនសង្ស័យគ្រឿងញៀនមីយ៉ាន់ម៉ា ក្នុងប៉ុស្តិ៍ប៉ូលិស
-
ព័ត៌មានជាតិ4 days agoប្រធានក្រុមហ៊ុនផលិតដែក និងសង្សារ ត្រូវឃាតកប្លន់សម្លាប់ក្នុងខុនដូ LH Residence