អ្នកវិភាគលើកឡើងពីឱកាស និងបញ្ហាប្រឈម នៅពេលដែលកម្ពុជា ធ្វើជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ ២០២២

ព្រះចៅស៊ុលតង់ ព្រះមហាក្សត្រ នៃប្រទេសព្រុយណេដារូស្សាឡាម ដែលជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ ២០២១ កាលពីថ្ងៃ​ទី​២​៨ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២១ បានប្រគល់ញញួរប្រធានអាស៊ានជូន សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃកម្ពុជា និង​បានជូនពរជ័យដល់ប្រទេសកម្ពុជា ឲ្យទទួលបានជោគជ័យត្រចះត្រចង់ ក្នុងការកាច់ចង្កូតកិច្ចខិតខំប្រឹងប្រែង កសាងសហ គមន៍អាស៊ានឆ្នាំ២០២២។

តាមរយៈ​​​ក្រសួងការបរទេស និង​សហប្រតិបត្តិការណ៍អន្តរជាតិ​ សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានប្រកាសមូលបទ​ប្រធាន​អាស៊ាន ឆ្នាំ២០២២ របស់កម្ពុជា «អាស៊ានរួមគ្នាធ្វើ៖ ដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមទាំងអស់គ្នា» សម្រាប់សុខដុមរមនា សន្តិភាព និងវិបុលភាព នៅក្នុងតំបន់ទាំងមូល។

តើ​កម្ពុជានឹងទទួលបានឱកាសអ្វីខ្លះ សម្រាប់ការធ្វើជា​ប្រ​ធាន​​អាស៊ាន ឆ្នាំ២០២២ ហើយថាតើ នឹងជួប​បញ្ហា​ប្រឈ​ម​អ្វីខ្លះ?

លោកបណ្ឌិត គិន ភា ប្រ​ធា​នវិទ្យាស្ថានទំនាក់ទំនង អន្តរជាតិកម្ពុជា នៃរាជបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជា និងជាអ្នកវិភាគ​បញ្ហា​នយោបាយមួយរូប មានប្រសាសន៍ប្រាប់កម្ពុជាថ្មីថា ចំពោះការដែលប្រទេសកម្ពុជា ក្លាយជាប្រធានអាស៊ាន ឆ្នាំ២០២២ គឺជាមោទនភាព ជាកិត្តិយស ជាមុខមាត់ ដ៏មានសារៈសំខាន់មួយ សម្រាប់ប្រជាជាតិកម្ពុជាទាំងមូល ក្នុងឋានៈជាប្រទេសសមាជិកអាស៊ាន ហើយយើងបានដើរតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ នៅក្នុងកិច្ចការតំបន់មួយនេះ។

លោកបណ្ឌិត គិន ភា បានកត់សម្គាល់ថា ចាប់តាំងពីប្រទេសកម្ពុជា ចូលជាសមាជិកអាស៊ាននៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៩៩ មក គឺសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន បានកាន់ញញួរប្រធានអាស៊ាន ៣ដងហើយ ដែលនេះជាមោទនភាព​មួយ សម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា។ ក្នុងនោះ គ្មានមេដឹកនាំអាស៊ានរូបណា មានភាពចាស់ទុំ ដូចសម្ដេចតេជោ​នាយករដ្ឋ​មន្ត្រីនោះដែរ។

សម្រាប់ឱកាស ដែលប្រទេសកម្ពុជា នឹងទទួលបានក្នុងពេលធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន ឆ្នាំ២០២២ លោកបណ្ឌិត គិន ភា មើលឃើញថា ជាមោទនភាពមួយ និងជាការបង្ហាញឲ្យពិភពលោក ក៏ដូចប្រទេសក្នុងតំបន់ មានសុទិដ្ឋិនិយម​ចំពោះប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាការប្រែប្រួលមុខមាត់ថ្មីមួយ របស់កម្ពុជា ដែលពីមុនយើងដឹងហើយថា ជាប្រទេស​ដែលឯកោ ជាប្រទេសដែលមានការហ៊ុំពទ្ធទាំងនយោបាយ និងសេដ្ឋកិច្ច។ ប៉ុន្តែនាពេលបច្ចុប្បន្ន កម្ពុជាបានក្លាយ​ជា​ប្រទេសមួយ ដែលកំពុងធ្វើសមាហរណកម្ម​យ៉ាងសកម្ម ទៅក្នុងនិន្នាការ និងរចនាសម្ព័ន្ធតំបន់ និងពិភពលោក ដែលយើងកំពុងដើរតួនាទីយ៉ាងរឹងមាំដោយស្មើមុខ ស្មើសិទ្ធិ ជាមួយបណ្ដាប្រទេសនានា នៅលើឆាកអន្តរជាតិ ហើយ​កម្ពុជា ក៏បានប្រកាន់ភ្ជាប់នូវគោលការណ៍ពហុភាគីនិយម។

អ្នកជំនាញផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរូបនេះ បានលើកឡើងបន្តថា ក្នុងឋានៈកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ាន ឆ្នាំ២០២២ យើងអាចដាក់នូវរបៀបវារៈ ដែលមានសារៈសំខាន់ទាំងសម្រាប់តំបន់ទាំងមូលផង ទាំងសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជាខ្លួន​ឯងផង។ ម្យ៉ាងទៀត វាក៏ជាច្រកការទូតដ៏សំខាន់មួយ សម្រាប់កម្ពុជាក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ាន ដែលនឹងធ្វើឲ្យ​ អង្គការតំបន់ និងប្រទេសធំៗ ជាច្រើនទៀត ចោលក្រសែភ្នែកមកលើប្រទេសកម្ពុជា ពីព្រោះយើងជាម្ចាស់ផ្ទះរៀប​ចំ​កិច្ចប្រជុំ។

លោកបណ្ឌិត គិន ភា មានប្រសាសន៍ថា «ពេលនោះ យើងត្រូវធ្វើការជិតស្និត ជាមួយដៃគូសន្ទនាអាស៊ានទាំងអស់ ដូចជា ចិន សហរដ្ឋអាមេរិក EU អង្គការសហប្រជាជាតិ និងបណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗ ថ្មីៗទៀត ដូចជា អូស្ត្រាលី ដូច​អង់គ្លេស ជប៉ុន កូរ៉េខាងត្បូង រុស្ស៊ី ឥណ្ឌា អាហ្នឹងគឺសុទ្ធតែជាច្រកការទូតដ៏សំខាន់ របស់យើង ដែលកម្ពុជាក្នុងនាម​ជា​ប្រធាន​អាស៊ាន»។

លើសពីនេះទៀត តាមរយៈតួនាទីជាប្រធានអាស៊ាន ឆ្នាំ២០២២ ប្រទេសកម្ពុជា ក៏ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយយ៉ាងទូលំ​ទូលាយ ទៅកាន់ពិភពលោក ដោយសារនៅពេលនោះ​ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទូទាំងពិភពលោក គេនឹងផ្ដោតមកលើ​ប្រទេសកម្ពុជា។ ដូច្នេះរូបភាពកម្ពុជា ត្រូវបានផ្សព្វផ្សាយទៅកាន់ពិភពលោក ដែលនេះក៏អាចជួយទាក់ទាញ​ភ្ញៀវ​ទេសចរណ៍ផង ហើយក៏អាចទាក់ទងការវិនិយោគផ្ទាល់ពីបរទេស ផងដែរ។

ដោយឡែកពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាប្រឈម ដែលប្រទេសកម្ពុជា នឹងជួបប្រទះក្នុងពេលធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន ឆ្នាំ២០២២ ដែលតាមលោកបណ្ឌិត គិន ភា រួមមានបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង គឺជាបញ្ហាប្រឈមមួយ​ ហើយក៏នៅជាសម្ពាធ​មួយសម្រាប់កម្ពុជា ដោយសារតែនិន្នាការពិភពលោកបច្ចុប្បន្ន ការប្រកួតប្រជែងខាងភូមិសាស្រ្ដនយោបាយ កំពុង​តែមានភាពស្រួចស្រាលខ្លាំងមែនទែន រវាងចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ ដូច្នេះបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង វាបានក្លាយ​ជាល្បែងអំណាចមួយ​ របស់មហាអំណាចទាំងពីរ ដែលចាប់ផ្ដើមចូលមកកាន់ អាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិក ឬក៏ឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក។

តែយ៉ាងណាក៏ដោយ តាមអ្នកជំនាញទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរូបនេះ បានលើកឡើងថា «បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង ខ្ញុំ​គ្រាន់តែចង់បញ្ជាក់ វាមិនមែនរឿងថ្មីទេ ទោះបីវាកើតឡើងមែន ហើយកម្ពុជាអាចថារួមចំណែក អាចដាក់ចេញនូវ​ដំណោះស្រាយ ឬក៏យន្តការបែបណាមួយ អាហ្នឹងវាជារឿងមួយល្អប្រសើរហើយ សម្រាប់កម្ពុជាយើង ក៏ដូចតំបន់ ប៉ុន្តែបើមិបាន ក៏មិនមែនជាកំហុសរបស់កម្ពុជាដែរ ព្រោះរឿងហ្នឹងវាកើតមកយូរហើយ ហើយក៏មិនទាន់មានចេញជា​លទ្ធផលដុំគំភួន ជាក់ស្ដែងគួរមានមោទនភាព បញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង យើងមោទនភាពទីមួយ នៅពេលដែល​កម្ពុជា ធ្វើជាប្រធានអាស៊ានលើកទីមួយ ឆ្នាំ២០០២ ក៏យើងសម្រេចនូវ DOC សេចក្ដីប្រកាសប្រតិបត្តិ សម្រាប់ភាគី​សមុទ្រចិនខាងត្បូង​ ដែលមិនមានប្រទេសណាធ្វើបានទេ យើងធ្វើបានឆ្នាំ ២០០២»។

ត្រង់ចំណុចនេះលោកបណ្ឌិត គិន ភា បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ក្រោយមកទៀត ដោយសារជំហររបស់កម្ពុជា​ច្បាស់​លា​ស់ ដែលឲ្យតម្លៃខ្ពស់ពីផលប្រយោជន៍ នៃទំនាក់ទំនងចិន-អាស៊ាន និងទំនាក់ទនងជាទ្វេភាគីរវាង​បណ្ដាប្រទេស​ផ្សេង​​ៗ ជាមួយអាស៊ាននោះហើយ ទើបធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងអាស៊ាន-ចិន មានស្ថិរភាព។ ក្នុងនោះ ក៏ទទួលបានផ្លែផ្កា និង​ផលប្រយោជនផងដែរ ហើយជានិច្ចកាលកម្ពុជា ដែលមិនមែនជាប្រទេសពាក់ព័ន្ធ នឹងអធិបតេយ្យភាពក្នុង​សមុទ្រ​ចិនខាងត្បូង គឺតែងតែប្រកាន់ជំហរអព្យាក្រឹត្យ និងចង់ឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ ដោះស្រាយគ្នាដោយទ្វេ​ភាគី ហើយមិនអាចយកបញ្ហាទ្វេភាគី ធ្វើឲ្យខូចរូបភាពនៃទំនាក់ទំនងរវាងអាស៊ាន-ចិន ទាំងមូល ក៏ដូចអាស៊ាន ជា​មួយនឹងប្រទេសផ្សេងទៀតនោះទេ។

បញ្ហាមួយទៀត ដែលនឹងក្លាយជារបៀបវារៈសំខាន់ផងដែរ នៅពេលដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន ឆ្នាំ២០២២​នោះ គឺបញ្ហាការរាតត្បាតជំងឺកូវីដ-១៩។ លោកបណ្ឌិត គិន ភា បានលើកឡើងថា បញ្ហាកូវីដ-១៩ ជាបញ្ហាប្រឈម​ជា​សកលពិតមែន តែក្នុងនាមប្រទេសកម្ពុជាជាប្រធានអាស៊ាន ក៏យើងត្រូវមានការគិតគូ ធ្វើយ៉ាងណាដើម្បីទប់​ស្កា​ត់ជំងឺរាតត្បាតមួយនេះ ក៏ដូចជាការដោះស្រាយ និងការកសាងសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ ក្រោយវិបត្តិមួយនេះ។

លោក​បានលើកឡើងទៀតថា ប្រសិនបើកូវីដ-១៩ នៅបន្តរាតត្បាតទៀត យើងខ្លាចមិនអាចរៀបចំកិច្ចប្រជុំផ្ទាល់បាន ព្រោះការប្រជុំជួបមុខគ្នាដោយផ្ទាល់ គឺនឹង​ផ្ដល់ផលចំណេញច្រើនសម្រាប់កម្ពុជា។ ចំណេញត្រង់ថា កម្ពុជាអាចបង្ហាញពីសន្តិភាព ស្ថិរភាព សន្តិសុខ ដល់​ក្រសែភ្នែកមេដឹកនាំពិភពលោក ហើយក្នុងវត្តមានថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសធំៗ នៅលើពិភពលោក មកកាន់ប្រទេស​កម្ពុជានៅពេលប្រជុំអាស៊ាននោះ ក៏យើងអាចជួបក្នុងលក្ខណៈទ្វេភាគី ដែលនឹងធ្វើឲ្យទំនាក់ទំនងកម្ពុជា ជា​មួយ​ប្រទេសទាំងនោះ កាន់តែប្រសើរឡើង ហើយលទ្ធភាពនៃការទាក់ទាញ ការវិនិយោគក៏មានខ្ពស់ផងដែរ។

បញ្ហាមួយទៀត ដែលនឹងអាចក្លាយជារបៀបវារៈសំខាន់ នៅក្នុងពេលដែលកម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាននោះ គឺបញ្ហា​នៅ​​ក្នុងប្រទេសភូមា។ លោកបណ្ឌិត គិន ភា បានលើកឡើងថា បញ្ហាប្រទេសភូមានៅតែជាបញ្ហាក្ដៅ ជាដុំក្ដៅ ដែល​យើង​ត្រូវកាន់នៅឆ្នាំ ២០២២ ពីព្រោះក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ក្នុងឆ្នាំ ២០២១នេះ គឺអវត្តមានមេដឹកនាំភូមា ហើយ​កម្ពុជាជានិច្ចកាល តែងតែរក្សាស្មារតីសហគមន៍ គ្រួសារអាស៊ាន ដោយមិនចង់ឲ្យនរណាម្នាក់ ត្រូវបានគេ​បោះបង់ទេ។

លោកថា «ចឹងទេ ប្រសិនបើមេដឹកនាំយោធាភូមា គាត់អត់ព្រមសហការជាមួយអាស៊ាន ក៏អត់ព្រមបន្ទន់ឥរិយាបថ ជាមួយបេសសកជនពិសេស របស់អាស៊ាន ដើម្បីជួយរកដោះស្រាយនយោបាយផ្ទៃក្នុងគាត់ អាហ្នឹងជាបញ្ហា​ប្រ​ឈ​ម​មួយ ដែលយើងត្រូវខិតខំប្រឹងប្រែងធ្វើការ ហើយសង្ឃឹមថា នយោបាយឈ្នះ-ឈ្នះ របស់សម្ដេចតេជោ គឺអាច​នឹង​ត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាបទពិសោធន៍ ជាមេរៀនមួយ យកទៅអនុវត្តនៅភូមា ឲ្យបានទទួលជោគជ័យ»។

សម្រាប់បញ្ហាផ្សេងៗទៀត ដូចជា៖​ បញ្ហាឧបទ្វីបកូរ៉េ, បញ្ហាប្រែប្រួលអាកាស, ជាដើមបញ្ហាវិបត្តិសុខភាព​សាធារ​ណៈជាដើម ក៏នឹងអាចក្លាយជារបៀបវារៈ នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ាន ដែលកម្ពុជាធ្វើជាម្ចាស់ផ្ទះ នាឆ្នាំ ២០២២​ខាង​មុខដែរ។ នេះបើតាមលោកបណ្ឌិត គិន ភា ដដែល។

ជាក្ដីរំពឹងសម្រាប់កិច្ចប្រជុំអាស៊ានឆ្នាំ ២០២២ខាងមុខ លោកបណ្ឌិត គិន ភា បានមានប្រសាសន៍ថា ជាទម្លាប់ដែល​ប្រទេស​កម្ពុជាធ្វើជាប្រធានអាស៊ាន គឺយើងតែងតែព្យាយាមសម្របសម្រួល យើងព្យាយាមរកដំណោះស្រាយមួយ ដែល​មាន​​​ការចូលរួមពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ ដែលកម្ពុជាមិនចង់ឲ្យភាពប្រទាំងប្រទីស នៅក្នុងភាពជាប្រធានអាស៊ាន របស់កម្ពុជាឡើយ។

ម្យ៉ាងទៀតលោកបណ្ឌិត គិន ភា បានរំពឹងថា ដោយយោងទៅលើបទពិសោធន៍ របស់សម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន គឺ​បញ្ហា​ប្រឈមធំៗ ទាំងអស់ អាចដោះស្រាយបានដោយលទ្ធផលមួយ​ ដែលអាចទទួលយកបានទាំងអស់គ្នា។ លោកថា ទោះបីជាបញ្ហាសមុទ្រចិនខាងត្បូង យើងមិនសង្ឃឹមថា វាអាចដោះស្រាយចប់ភ្លាមយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏យើងសង្ឃឹមថា អាចរក្សាបាននូវស្ថានភាពមួយ មិនឲ្យឡើងកំដៅបន្ថែមដែរ។

រីឯបញ្ហាកូវីដ-១៩ យើងឃើញថា មានគំនិតផ្ដួចផ្ដើមថ្មីៗ ជាច្រើន ដែលរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងអាចដាក់ចេញ ដើម្បីធានាគាំពារសុខុមាលភាពប្រជា​ពលរដ្ឋ និងយន្តការសម្រាប់ការស្ដារសេដ្ឋកិច្ចឡើងវិញ ហើយដែលបទពិសោ​ធន៍គ្រប់គ្រងបញ្ហាកូវីដ-១៩ នេះ ក៏ជាមេរៀនមួយដ៏ល្អដែរ សម្រាប់ប្រទេសក្នុងតំបន់អាស៊ានដែរ ដោយសារប្រទេស​កម្ពុជាបានទប់ស្កាត់ និងគ្រប់គ្រងបានល្អ ដោយបានប្រកាសបើកដំណើរសង្គម-សេដ្ឋកិច្ច ចាប់ថ្ងៃទី១ វិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០​​២១ តទៅ។

ចំពោះបញ្ហាភូមាវិញ អ្នកជំនាញផ្នែកទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិរូបនេះ មានជំនឿថា ទេពកោសល្យ នៃការដោះស្រាយ​បញ្ហារបស់ប្រទេសកម្ពុជា ដែលស្គាល់អំពីវប្បធម៌ និងឥរិយាបថនយោបាយ នៃប្រទេសនៅក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិល គឺ​ប្រហែលជាបេសសកជនរបស់យើង ដែលចាត់តាំងដោយក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា អាចចែករំលែកនូវមេរៀន និង​បទពិសោធន៍ដល់ប្រទេសភូមា ជាពិសេសសម្ដេចតេជោ ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់តែម្ដង ដែលនឹងមានយន្តការការទូត​ជាផ្លូ​វការ ឬក្រៅផ្លូវការបែបណាមួយ ដើម្បីឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធនៅប្រទេសភូមា អាចរកដំណោះស្រាយមួយសមស្រប។ តែ​លោកបណ្ឌិត គិន ភា ថា ដំណោះស្រាយនៅប្រទេសភូមា ពាក់ព័ន្ធផ្ទាល់ និងស៊ីជម្រៅខ្លាំង គឺភាគីពាក់ព័ន្ធនៅ​ភូមា​ខ្លួនឯង ហើយកត្តារួមផ្សំ គឺពីការសហការរកដំណោះស្រាយ របស់អាស៊ាន និងការឈប់នៅពីក្រោយខ្នង របស់​មហា​អំណាច នៅក្នុងជំលោះនៃប្រទេសមួយនេះផងដែរ៕

អត្ថបទ៖ ឃួន សុភ័ក្រ