មកដឹងឱ្យច្បាស់ថា តើអ្វីទៅជាកម្មសិទ្ធិបញ្ញា?

មនុស្សមួយចំនួនបានដឹងរួចមកហើយអំពីកម្មសិទ្ធិបញ្ញាជាអ្វី? ហើយមានប៉ុន្មានប្រភេទ?។ ប៉ុន្តែ ក៏មានមនុស្សមួយចំនួនទៀត អាចនៅមិនទាន់បានដឹងច្បាស់អំពីកម្មសិទ្ធបញ្ញា ការប្រើប្រាស់ ឬ ខ្លឹមសាររបស់វាច្បាស់នៅឡើយទេ។ តើអ្វីទៅជាកម្មសិទ្ធិបញ្ញា? ហើយមានប៉ុន្មានប្រភេទ? និងថា ត្រូវធ្វើយ៉ាងណាទើបអាចការពារកម្មសិទ្ធិបញ្ញារបស់ខ្លួនបានល្អ?

បើតាមនាយកដ្ឋានកម្មសិទ្ធិបញ្ញានៃក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម គឺថា កម្មសិទ្ធិបញ្ញា (Intellectual Property-IP) គឺសំដៅទៅលើការបង្កើតគំនិតដោយគំនិតបញ្ញា ដូចជា តក្កកម្ម ស្នាដៃអក្សរសាស្ត្រ និងសិល្បៈ និមិត្តសញ្ញា រូបភាព និងគំនូរ ដែលត្រូវបានប្រើប្រាស់នៅក្នុងពាណិជ្ជកម្ម។ កម្មសិទ្ធិបញ្ញា ត្រូវបានបែងចែកជាបីប្រភេទគឺ កម្មសិទ្ធិឧស្សាហកម្ម សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល។ កម្មសិទ្ធឧស្សាហកម្មមានដូចជា ប្រកាសនីយបត្រតក្កកម្ម ម៉ាក គំនូរឧស្សាហកម្ម និងម៉ាកសម្គាល់ភូមិសាស្ត្រ។ល។ រីឯ សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធរួមមាន ស្នាដៃអក្សរសាស្ត្រ​ និងសិល្បៈទាំងឡាយ មានដូចជារឿងប្រលោមលោក កំណាព្យ ល្ខោន ភាពយន្ត ស្នាដៃតន្រ្តី គំនូរ រូបថត ចម្លាក់ និងស្ថាបត្យកម្មជាដើម។ ចំណែក សិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែលវិញ គឺសំដៅលើសិទ្ធិអ្នកសម្តែង ផលិតករហ្វូណូក្រាម និងអង្គភាពទូរផ្សាយ។

ម្ចាស់កម្មសិទ្ធិបញ្ញា ត្រូវស្វែងរកច្បាប់ការពារគ្រប់ប្រភេទនៃកម្មសិទ្ធិរបស់ខ្លួន ចៀសវាងធ្វើឱ្យបាត់បង់ប្រយោជន៍ ឬ ​​ត្រូវអ្នកដទៃលួចរបស់ខ្លួន។ ប្រសិនបើកម្មសិទ្ធិបញ្ញាទាំងនោះ មិនត្រូវបានការពារដោយច្បាប់ទេ នឹងត្រូវបាត់បង់ប្រយោជន៍ជាច្រើន ហើយម្ចាស់ដើមមិនទទួលបានអ្វីជាការតបស្នងរបស់ខ្លួនទេ។

ចំពោះច្បាប់ស្តីពីសិទ្ធិអ្នកនិពន្ធ និងសិទ្ធិប្រហាក់ប្រហែល មានគោលបំណងធានា និងគោរពសិទ្ធិទាំងពីរ ការពារនូវផលិតផល វប្បធម៌ជាស្នាដៃ អ្នកនិពន្ធ អ្នកសម្តែង ផលិតករហ្វូណូក្រាម និងអង្គភាបទូរផ្សាយ ដើម្បីធានាឱ្យមានការធ្វើអាជីវកម្មត្រឹមត្រូវស្របតាមច្បាប់ លើផលិតផលវប្បធម៌ទាំងនេះ និងរួមចំណែកជួយអភិវឌ្ឍន៍វប្បធម៌ដល់ជាតិផងដែរ។

ស្នាដៃដែលទទួលបានកិច្ចការពារមាន៤ ដូចជា៖

១.ស្នាដៃអ្នកនិពន្ធសំដៅ៖ ជាស្នាដៃនិពន្ធដោយជនជាតិខ្មែរ មានទីតាំងការិយាល័យនៅកម្ពុជា, ស្នាដៃដែលបោះពុម្ពដំបូងនៅកម្ពុជា ឬ បោះពុម្ពផ្សាយដំបូងនៅបរទេស ហើយយកមកបោះពុម្ពនៅកម្ពុជាកំឡុងពេល៣០ថ្ងៃ។ ស្នាដៃស្ថាបត្យកម្មដែលសាងសង់នៅកម្ពុជា ឬ សិល្បៈដែលជាប់រចនាសម្ព័ន្ធនៅកម្ពុជា។ ចុងក្រោយ ជាស្នាដៃដែលការពារដោយសន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិ។

២.ស្នាដៃអ្នកសម្តែងសំដៅ៖ ស្នាដៃអ្នកសម្តែងជាជនជាតិខ្មែរ។ បើអ្នកសម្តែងមិនមែនជនជាតិខ្មែរ តែការសម្តែងនោះបានសម្តែងនៅកម្ពុជា ថតបញ្ចូលហ្វូណូក្រាមដែលស្ថិតក្រាមការការពារនៃច្បាប់។ បើមិនទាន់បានថតបញ្ជូលជាហ្វូណូក្រាមទេ តែបានផ្សាយតាមទូរផ្សាយដែលស្ថិតក្រោមការពារនៃច្បាប់។

៣.ហ្វូណូក្រាមសំដៅ៖ ជាហ្វូណូក្រាមរបស់ផលិតករដែលមានសញ្ជាតិខ្មែរ, ថតបញ្ជូលសំឡេងលើកដំបូងនៅកម្ពុជា, និងបានថតផ្សាយដំបូងនៅកម្ពុជា។

៤.ការផ្សាយតាមទូរផ្សាយសំដៅ៖ ផ្សាយនៃអង្គភាពដែលមានទីស្នាក់ការនៅកម្ពុជា ឬផ្សាយចេញពីឧបករណ៍ផ្សាយដែលមានទីតាំងនៅកម្ពុជា។

យ៉ាងណាមិញ សិទ្ធិអ្នកនិពន្ធស្នាដៃទទួលបានកិច្ចការពារ២ ប្រភេទ គឺសិទ្ធិបេតិកភណ្ឌ និងសិទ្ធិវប្បធម៌។ សិទ្ធិបេតិកភណ្ឌ គឺជាសិទ្ធិប្រកបអាជីវកម្មរបស់អ្នកនិពន្ធលើទ្រព្យជាស្នាដៃរបស់ខ្លួនតាមរយៈការផលិតឡើងវិញ ការផ្សាយជាសាធារណៈ និងការបង្កើតស្នាដៃបន្ត។ ដោយឡែក សិទ្ធិវប្បធម៌ មាន៣ចំណុច គឺអ្នកនិពន្ធមានសិទ្ធសម្រេចពីរបៀប និងការផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈលើស្នាដៃរបស់ខ្លួន។ អ្នកនិពន្ធមានសិទ្ធិកំណត់ឱ្យគេទទួលស្គាល់ឈ្មោះ ឋានៈ និងស្នាដៃរបស់ខ្លួនសម្រាប់ទាក់ទងជាមួយសាធារណជន។ អ្នកនិពន្ធមានសិទ្ធិជំទាស់រាល់ការបំផ្លើស ឬ កែប្រែ និងកាត់ចោលខ្លឹមសារ ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសរបស់ខ្លួន។

សិទ្ធិសីលធម៌របស់អ្នកានិពន្ធ ជាសិទ្ធិអចិន្ត្រៃយ៍ មិនអាចលក់ដូរបាន មិនអាចរឹបអូសបាន និងមិនអាចផុតអាយុកាល។ ដូច្នេះ អ្នកនិពន្ធ ក៏ដូចជាបុគ្គលដែលបានបង្កើតស្នាដៃខ្លួនឯង គួរចុះឈ្មោះធ្វើកម្មសិទ្ធិបញ្ញាផ្ទាល់ខ្លួន ចៀសវាងអ្នកដទៃលួចស្នាដៃរបស់ខ្លួន៕