សុខភាព

មូលហេតុអ្វី បានជាកើតតេនញ៉ាពោះវៀនតូច និងតេនញ៉ាខួរក្បាល

បានផុស

៤ years មុន

នៅ

ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ២៤ កញ្ញា ២០២០

ដោយ

តេនញ៉ាដែលបង្កជំងឺចំពោះមនុស្សយើងសំខាន់ៗមានពីរប្រភេទ គឺ តេញ៉ាជ្រូក (Pork Tapeworm) និងតេញ៉ាគោ (Beef Tapeworm: Taenia Saginata(នៅក្នុងសាច់គោ))។ តេញ៉ាជ្រូក នៅអាស៊ីយើងមានពីរប្រភេទគឺ ៖ Taenia solium(នៅក្នុងសាច់ជ្រូក) និង Taenia asiatica(តេញ៉ានៅក្នុងថ្លើមជ្រូក)។

មានតែ Taenia solium ដែលបង្កឲ្យមានភាពធ្ងន់ធ្ងរចំពោះមនុស្សយើង គឺជំងឺCysticercosis។

១) លក្ខណៈរួមរបស់តេនញ៉ាគោ និងតេនញ៉ាជ្រូកពេញវ័យ ៖
– ជាដង្កូវពណ៌សថ្លាសំប៉ែតបត់ជាផ្នត់ៗ រស់នៅឯកោតែម្នាក់ឯង(ver solitaire) ក្នុងពោះវៀនតូចរបស់មនុស្សយើង
– តេនញ៉ាចែកចេញជាបីចំណែកគឺ ៖
∙ ក្បាល មានរន្ធជញ្ជក់បួន។
∙ ក សម្រាប់បង្កើតដងខ្លួន (segments or proglottids)
∙ ដងខ្លួន ចែកចេញជាកង់ៗ។

– តេនញ៉ាជាសត្វខ្ទើយ (Hermophrodites): ខ្លួនវាមួយមានរន្ធភេទ២ គឺញីមួយ ឈ្មោលមួយ។
– តេនញ៉ាគ្មានប្រដាប់រំលាយអាហារទេ (Absent digestive tract) វារស់នៅដោយសារការបឺតជញ្ជក់ចំណីអាហារពីគេ។
– បើគ្មានការព្យាបាលទេ តេនញ៉ាជ្រូក អាចរស់នៅបាន២៥ឆ្នាំ ចំណែកតេនញ៉ាគោ បាន២០ឆ្នាំ។

២) ការចម្លង ៖
មនុស្សយើងអាចឆ្លងតេញ៉ាគោ ឬតេញ៉ាជ្រូកតាមរយៈ ៖
– ការបរិភោគសាច់គោ ឬសាច់ជ្រូកឆៅ
– ការបរិភោគសាច់គោ ឬសាច់ជ្រូកចម្អិនមិនឆ្អិនល្អ
– ការបរិភោគចំណីអាហារ ឬទឹកដែលមានពងតេញ៉ា
– ការខ្វះអនាម័យក្នុងការបរិភោគ។
– អវត្តមាន ឬខ្វះការត្រួតពិនិត្យពីបសុពេទ្យទៅលើសាច់គោ ឬសាច់ជ្រូកដែលលក់នៅលើទីផ្សារ។

សត្វជ្រូកកើតតេនញ៉ា ខ្មែរយើងហៅថា “ជ្រូកចុងអង្ករ”។

សូមចុច Subscribe Channel Telegram កម្ពុជាថ្មី ដើម្បីទទួលបានព័ត៌មានថ្មីៗទាន់ចិត្ត

៣) លក្ខណៈទូទៅរបស់តេនញ៉ា ៖
ក) ការបង្ករជំងឺ ៖
∙ ការបរិភោគសាច់គោ ឬសាច់ជ្រូក ដែលមានកូនដង្កូវតេនញ៉ានៅក្នុងនោះ វាបណ្តាលឲ្យមានតេនញ៉ាពោះវៀន(Taeniasis)
∙ ការបរិភោគចំណីអាហារ ឬទឹកដែលមានពងតេនញ៉ាជ្រូក វាបង្កឲ្យមានជំងឺCysticercosis។ តែពងតេនញ៉ាគោ វាមិនបណ្តាលឲ្យមានជំងឺCysticercosis ទេ។

ខ) ការវិវឌ្ឍន៍ប្តូរដាក់តេនញ៉ានៅក្នុងជាលិកា(សាច់) ៖
Cysticercosis គឺបណ្តាលមកពីបរិភោគដោយពងតេនញ៉ា។ ពងតេញ៉ា ដែលមាននៅក្នុងលាមកមនុស្ស អាចចម្លងមកអ្នកជំងឺខ្លួនឯង អាចចម្លងទៅអ្នកដទៃ ឬអាចចម្លងទៅសត្វជ្រូកតាមរយៈដី ទឹកចំណីអាហារ។ មនុស្សយើង ឬសត្វជ្រូក កាលណាបរិភោគដោយជាមួយពងតេនញ៉ា ពងតេនញ៉ានឹងញ៉ាស់នៅក្នុងពោះវៀន ហើយឆ្លងកាត់ភ្នាសពោះវៀន រួចធ្វើដំណើរតាមចរន្តឈាម និងទឹករងៃមកពួនសម្ងំនៅក្នុងសាច់ដុំ ខួរក្បាល ថ្លើម និងសរីរាង្គផ្សេងៗទៀតដែលនៅទីនោះ វាក្លាយទៅជាកូនដង្កូវតេនញ៉ា។

កូនដង្កូវតេញ៉ានៅក្នុងសាច់ វាបង្កឲ្យមានជាជំងឺ cysticercosis នៅលើស្បែក លើសាច់ដុំ លើភ្នែក លើខួរក្បាលដែលយើងហៅថា neurocysticercosis គឺជាជំងឺមួយធ្ងន់ធ្ងរ។

៤) រយៈពេលបង្ករោគ ៖
បន្ទាប់ពីបរិភោគដោយជាមួយពងតេនញ៉ា ហើយក្លាយទៅជាកូនតេនញ៉ានៅសាច់មានរយៈពេល២ ទៅ៣ខែ។ បន្ទាប់ពីបរិភោគសាច់គោ ឬសាច់ជ្រូកដែលមានកូនដង្កូវតេនញ៉ា រហូតដល់តេនញ៉ាពេញវ័យនៅក្នុងពោះវៀនមានរយៈពេល២ខែ។

៥) រោគសញ្ញា ៖
– រោគសញ្ញាលើប្រដាប់រំលាយអាហារ (ឃ្លាន ឬហេវមិនចេះឈប់ ឬ មិនឃ្លានអ្វីសោះ ចុះទម្ងន់ស្គម អស់កម្លាំង ឈឺក្នុងពោះ ចង្អោរ ក្អួត មានវិបត្តិ នៃការបន្ទោបង់ជួនរាគ ជួនទល់លាមក។
– រោគសញ្ញានៅលើស្បែក ៖ រមាស់ ចេញកន្ទាលត្រអាក។
– រោគសញ្ញាតេនញ៉ានៅក្នុងខួរក្បាល ៖ ប្រកាច់ ឈឺក្បាលខ្លាំង ចង្អោរ ក្អួត ទន់ដៃទន់ជើង មានការប៉ះពាល់ផ្លូវចិត្ត មើលឃើញរូបពីរ ជួនកាលចេញជារោគសញ្ញា នៃការរលាកស្រោមខួរក្បាល ឬទឹកដក់ក្នុងខួរក្បាលជាដើម។ល។

៦)ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យ ៖
– តេនញ៉ាពោះវៀន ៖ ការឃើញកំណាត់តេញ៉ានៅលើសំលៀកបំពាក់ ឬការរកឃើញពងតេញ៉ា ឬកំណាត់តេញ៉ានៅក្នុងលាមក។ មើលអង់ទីហ្យែនក្នុងលាមក (coproantigen detection ELISA) និងការពិនិត្យឈាមអាចឃើញឡើងពពួក Eosinophlila and IgE
– តេនញ៉ានៅក្នុងខួរក្បាល ៖ ការធ្វើរោគវិនិច្ឆ័យទៅតាមប្រវត្តិរបស់អ្នកជំងឺ ទៅរោគសញ្ញាគ្លីនិកទៅតាមរូបភាពវេជ្ជសាស្ត្រ និងទៅតាមលទ្ធផល នៃមន្ទីរពិសោធន៍។

៧) ការការពារ ៖
– លាងសំអាតដៃមុនពេលបរិភោគ
– មិនត្រូវបរិភោគសាច់គោ ឬសាច់ជ្រូកឆៅ ឬមិនឆ្អិន
– មិនត្រូវបរិភោគបន្លែឆៅគ្នានអនាម័យ
– ពិសាទឹកដាំពុះ
– បត់ជើងធំក្នុងបង្គន់អនាម័យ
– ព្យាបាលអ្នកដែលមានតេនញ៉ា
– ត្រួតពិនិត្យសាច់ជ្រូក ឬសាច់គោពីបសុពេទ្យមុនចរាចរនៅទីផ្សារ។

៨) ការព្យាបាល ៖
គេអាចសម្លាប់តេនញ៉ាដោយ ៖
– ប្រើថ្នាំ Praziquantel, Niclosamide, Albendazole
– ប្រើថ្នាំសម្លាប់មេរោគដូចជា៖Hypochlorite de sodium à 1 % និង Glutaraldéhyde à 2 %
– ក្លាស់សេសាច់គោ ឬសាច់ជ្រូកនៅសីតុណ្ហភាពដក១០ដឺក្រេសេរយៈពេល៤ថ្ងៃ ចំពោះសាច់ជ្រូកនិង៩ថ្ងៃ ចំពោះសាច់គោ
– ចម្អិនសាច់គោ ឬសាច់ជ្រូកនៅសីតុណ្ហភាព៦០ដឺក្រេ រយៈពេល៥នាទី។

ប្រសិនបើលោកអ្នកមានរោគសញ្ញា និងកត្តាគ្រោះថ្នាក់ដូចបានរៀងរាប់ខាងលើនេះ សូមមកពិគ្រោះជាមួយក្រុមគ្រូពេទ្យឯកទេសនៅមន្ទីរពេទ្យកាល់ម៉ែត ដើម្បីស្វែងរកការព្យាបាលឲ្យទាន់ពេលវេលា និងមានប្រសិទ្ធភាព ចៀសវាងបង្កឲ្យគ្រោះថ្នាក់ដល់អាយុជីវិត៕

អត្ថបទ ៖ រស្មី

ចុចអាន៖សូមស្វែងយល់ អំពីជំងឺមេរោគ(អេលីកូបាក់ទែ)ក្នុងក្រពះ!

ចុចអាន៖បញ្ហាពុលតម្រងនោមស្រួចស្រាវ ដោយសារការបរិភោគប្រមាត់ត្រី!

Related Topics:ការថែទាំសុខភាព